Ο τέταρτος μήνας του Γρηγοριανού Ημερολογίου Απρίλιος ετυμολογείται από το λατινικό ρήμα aperio=ανοίγω (Aprilis). Είναι ο δεύτερος μήνας της άνοιξης και κατά τη διάρκεια του «ανοίγουν» τα φυτά, κυκλοφορούν οι χυμοί και «ανοίγουν» τα φύλλα και τα άνθη.
Για τον γεωργό της Κύπρου «Αν κάμει ο Μάρτης δκυο νερά / τζι ο Απρίλης άλλον ένα / χαρά στον γεωρκό / πο’ σιει πολλά σπαρμένα». Στις ημιορεινές και ορεινές περιοχές τα σιτηρά θέλουν οπωσδήποτε τις βροχές. Αντίθετα στις πεδιάδες τον Απρίλη θερίζουν τα κριθάρια, γιατί «το κριθθάριν που εί(δ)εν τον ήλιον τ’ Απρίλη, κόψε το με τον αθθόν του» ή «Το κριθθάριν άμα το δει ο νήλιος τ’ Απρίλη εν σαν το πιπόνιν».
Ο Απρίλης είναι ο μήνας της Λαμπρής, γι’ αυτό και κατά τη διάρκειά του όλοι κι όλα ετοιμάζονται για τη μεγαλύτερη γιορτή της Ορθοδοξίας. Οι νοικοκυρές ασπρίζουν τα σπίτια, περιποιούνται τις αυλές, κάνουν τις προμήθειες τους για το Πάσχα και τα παιδιά περιμένουν το κλείσιμο των σχολείων.
Να γελούν, να λένε ένα ψέμα συνήθως σε βάρος κάποιου άλλου
Πανελλήνιο έθιμο της 1ης Απριλίου είναι να γελούν, να λένε ένα ψέμα συνήθως σε βάρος κάποιου άλλου. Η ψευδολογία είναι όρος για την επιτυχή έκβαση μιας μαγγανείας και δύσκολων εργασιών. Στη Θράκη την Πρωταπριλιά «ψεματούν για το μετάξι, το ‘χουν για καλό». Στην Κομοτηνή «βάζουν σ’ ένα μπουκάλι τη βροχή της Πρωταπριλιάς και ποτίζονται, άμα έχουν θέρμη για γιατρικό».
Στην ύπαιθρο τηρείται αυστηρά η νηστεία της μεγάλης Τεσσαρακοστής (Πενηντάμερο) χωρίς λάδι τις Τετάρτες και Παρασκευές. Τους Χαιρετισμούς (τα Κοντάτζια) της Παναγίας παρακολουθούν κάθε Παρασκευή με πολλή ευλάβεια, ενώ πολλοί δεν παραλείπουν και τους εσπερινούς στο «Κύριε των δυνάμεων». Της Σταυροπροσκύνησης (Γ’ Κυριακή των Νηστειών), του Σταυρού όπως λένε, συνηθίζουν να παίρνουν στην εκκλησία λουλούδια, τα οποία ο ιερέας μοιράζει στους πιστούς.
Θεόδωρος Λ. Αντωνιάδης, Φιλόλογος
Σημ. Επειδή ολόκληρο το κείμενο για τα λαογραφικά Απριλίου ξεπερνά τις 4000 λέξεις, θα το σπάσουμε σε ενότητες και θα δημοσιεύουμε ένα κομμάτι καθημερινά.
