Στέκομαι βουβός μπροστά στο δράμα… Εκεί στη Δερύνεια θα πρέπει να πάνε να σταθούν αυτοί που παζαρεύουν την πατρίδα μας στα τραπέζια του ξεπουλήματος. Εκεί να σταθούν.
Πρώτα ίχνη
Τα πρώτα ίχνη κατοίκων στην επαρχία Αμμοχώστου χρονολογούνται στην Ακεραμεική Ι Νεολιθική εποχή (7000-5000π.Χ.). βρέθηκαν στον Απόστολο Ανδρέα-Κάστρος. Στην υπόλοιπη Νεολιθική εποχή δεν υπάρχουν στοιχεία για οικισμούς στην Ανατολική Κύπρο και την Καρπασία που μάλλον ήταν ακατοίκητες ή αραιότατα κατοικημένες. Στην εποχή του ορείχαλκου συναντούμε οικισμούς στην Ανατολική Κύπρο και στην Καρπασία. Κυριότεροι η Καλοψίδα, η Έγκωμη, ο Αλαάς κλπ.
Σαλαμίνα: Απόδειξη της Ελληνικής καταγωγής μας
Γύρω στον 11ο π.Χ. αιώνα νέο κύμα Αχαιών κατοίκων από την Ελλάδα καταφθάνει στην Κύπρο και με επικεφαλής τον Τρωικό ήρωα Τεύκρο, αδελφό του Αίαντα και γιο του Βασιλιά του νησιού Σαλαμίνα, ιδρύει τη Σαλαμίνα στα Ανατολικά παράλια.
Η Ελληνική ονομασία της πόλης που ιδρύθηκε καθώς και το γεγονός της ίδρυσής της από Έλληνα, αποτελεί αναμφισβήτητη απόδειξη της Ελληνικότητας όχι μόνο της Σαλαμίνας και της Αμμοχώστου αλλά ολόκληρης της Κύπρου.
Η Σαλαμίνα κτίζεται σε λόφους γύρω από το λιμάνι, αναπτύσσεται με γοργούς ρυθμούς και γίνεται το σημαντικότερο κέντρο του νησιού. Τα αρχαιολογικά ευρήματα όπως το θέατρο και το Γυμνάσιο κτισμένα κατά την Ελληνιστική και Ρωμαική περίοδο, οι μεγάλοι και πλούσιοι τάφοι της Ρωμαικής εποχής αποδεικνύουν τη σπουδαιότητά της.
Ακόμη τα αρχαία Ελληνικά Αττικά και ανατολικά Ελληνικά αγγεία, αμφορείς καθώς και τα Αττικά και Δωδεκανησιακά ταφικά έθιμα δεικνύουν ότι Σαλαμίνα και Ελλάδα είναι ένα και το αυτό, ενώ συνάμα οδηγούν στο πόρισμα ότι η Σαλαμίνα διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην αποικιακή εξάπλωση των Ελλήνων στην Ανατολή.
Λευτεριά
Το 500π.Χ. οι Ελληνικές πόλεις της Ιωνίας επαναστατούν και προσπαθούν να αποτινάξουν τον Περσικό ζυγό. Η Ελληνική επανάσταση πετυχαίνει. Οι Έλληνες της Κύπρου ενθαρρύνονται από την επιτυχία των αδελφών και με ηγέτη τον Ονήσιλο επαναστατούν τον Χειμώνα του 499π.Χ. Οι αδελφοί της Ιωνίας έρχονται να βοηθήσουν αλλά η επανάσταση σβήνει το Χειμώνα του 497π.Χ. και σκοτώνεται ο Βασιλιάς Ονήσιλος στην τραγικότερη μάχη ελευθερίας που έχει δώσει η Κύπρος.
Τα βέλη και τα κομμάτια ασπίδων που σώζονται στους τάφους της Σαλαμίνας θεωρούνται τεκμήρια της κυριαρχίας του ιδεώδους της ελευθερίας αντί της υλικής ευμάρειας. Οι προγόνοι μας μακριά από προσωρινές υλικές απολαύσεις και με θαρραλέους ηγέτες δείχνουν τον δρόμο που οδηγεί στη λευτεριά.
Ο Βασιλιάς Ευαγόρας
Μεγάλη μορφή της Ελληνικής ιστορίας. Επί βασιλείας του δημιουργήθηκε η χρυσή εποχή όχι μόνο της Σαλαμίνας αλλά ολόκληρου του νησιού.
Ο Ευαγόρας γεννήθηκε το 435π.Χ. Από πολύ νωρίς έδειξε τις προθέσεις του αφού προσπάθησε να ανατρέψει τον Φοίνικα βασιλιά. Όμως απέτυχε και κατέφυγε στους Σόλους της Κιλικίας. Εκεί συνεννοήθηκε με τους Αθηναίους και με την υποστήριξη κι άλλων Κυπρίων επιτέθηκε της Σαλαμίνας, εξεδίωξε τον ξένο βασιλιά και ανακηρύχθηκε αυτός βασιλιάς. Σαν βασιλιάς συμμάχησε με τους Αθηναίους κατά την Σπαρτιατών στον Πελοποννησιακό πόλεμο.
Η Αθήνα αποδυναμωμένη απ τον πολυετή πόλεμο υπόγραψε συμφωνία με τους Πέρσες στην οποία αναγνώρισε την Περσική κηδεμονία στην Κύπρο. Οι Έλληνες της Κύπρου θυσιάζονται, θυμίζοντας σ εμάς και κάποια όχι πολύ μακρινά, γεγονότα και συμφωνίες.
Το μεγάλο έργο και το ανεκπλήρωτο όραμα
Μεγάλο έργο επιτέλεσε ο Ευαγόρας στον πολιτιστικό τομέα εξαπλώνοντας τον Ελληνικό πολιτισμό σ ολόκληρη την Κύπρο και στους γειτονικούς Βαρβαρικούς λαούς γι αυτό δίκαια χαρακτηρίζεται σαν πρόδρομος του Μ. Αλεξάνδρου.
Χαρακτηριστικό της επιτυχίας του η αφομοίωση και αρκετών Φοινίκων με τρανό παράδειγμα τον Αρύβαλο που χαράσσει το όνομα του σε τάφο στη Σαλαμίνα σε Κυπριακή συλλαβική γραφή και Ελληνική γλώσσα.
Το όραμά του για ενοποίηση των Ελλήνων ήταν πρωτοποριακό. Το ακολούθησαν αργότεαρ ο Φίλιππος, ο Μ. Αλέξανδρος καθώς και ο Ζήνων ο Κιτιεύς. Οι αγώνες του για την Ελευθερία και για τον «Ελληνικό τρόπο ζωής» τον καθιστούν μεγάλη μορφή της Ελληνικής ιστορίας, μορφή που θα πρέπει να αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση για τους ηγέτες μας στις σημερινές δύσκολες στιγμές που περνά ο Ελληνισμός. Οι προσπάθειες και το όραμα του δεικνύουν ότι η Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα ήταν απαίτηση όλων των Κυπρίων όλων των εποχών.
Ο αγώνας συνεχίζεται
Ο Ευαγόρας δεν το βάζει κάτω. Με νέους συμμάχους πετυχαίνει πολλές νίκες κατά των Περσών και καταφέρνει να κυριεύσει και την πανίσχυρα οχυρωμένη Τύρο το 382π.Χ. όμως μια εγκατάλειψη από τους συμμάχους του, του στοιχίζει ακριβά, αφού ηττάται ο στόλος του.
Ο ίδιος αναγκάζεται να υπογράψει παράδοση. Ο Πέρσης βασιλιάς αξιώνει απ αυτόν να υπογράψει την παράδοσή του σαν σκλάβος. Αυτός αρνείται και υπογράφει ως βασιλιάς της Σαλαμίνας.
Σε άλλες εποχές άλλοι ηγέτες σε καλύτερη θέση απ τον Ευαγόρα υποχωρούν και εξευτελίζονται μπροστά σε ιταμές και προκλητικές απαιτήσεις Βάρβαρων εκληματιών. Μήπως πρέπει μερικοί να ξαναδιαβάσουν προσεκτικά την Ελληνική ιστορία και να παραδειγματιστούν;
Αρσινόη-Κωνστάντια
Οι Πτολεμαίοι κτίζουν (285-247π.Χ.) κοντά στη Σαλαμίνα μια νέα πόλη την Αρσινόη.
Στη Σαλαμίνα το 45μ.Χ. αποβιβάζονται οι Απόστολοι Παύλος και Βαρνάβας και πρωτοδιδάσκουν τον Χριστιανισμό.
Το 332 η Σαλαμίνα καταστρέφεται από σεισμούς και στη θέση της κτίζεται η Κωνστάντια με βοήθεια του Βυζαντινού αντιστράτηγου Κωνσταντίνου. Η πόλη αυτή ξαναγίνεται πρωτεύουσα της Κύπρου και έδρα του Αρχιεπισκοπικού θρόνου.
Οι βάρβαροι
Από το 1489 κατείχε το νησί η Βενετία. Οι Τούρκοι προκλητικά απαιτούν να τους δοθεί η Κύπρος όμως η Βενετία απαντά αρνητικά. Οι Τούρκοι αποβιβάζονται το 1570 στις Αλυκές (Λάρνακα). Η Λευκωσία αντέχει μόλις 44 μέρες στην πολιορκία των βαρβάρων. Στις 11.9.1570 ο Μουσταφά Πασάς στέλνοντας μέσα σε δίσκο την κομμένη κεφαλή του υπερασπιστή της Λευκωσίας αντιστράτηγου Ν. Δανδόλου ζητά την παράδοση της Αμμοχώστου.
Λύγισαν από την πείνα
Η απάντηση ήταν και πάλι αρνητική. Στις 15.9.1570 αρχίζει η πολιορκία της πόλης που κράτησε 11 μήνες, αφού οι υπερασπιστές της με μεγάλη γενναιότητα και θάρρος απέκρουαν τις άγριες επιθέσεις των αλλόθρησκων. Τελικά αναγκάστηκαν να παραδοθούν υπό όρους αφού τους λύγισε η πείνα.
Η Αμμόχωστος
Μετά από τις Αραβικές επιδρομές οι κάτοικοι αρχίζουν να μετακινούνται από την Κωνστάντια προς την Αρσινόη που τότε είχε μετονομαστεί σε Αμμόχωστο από τους Έλληνες.
Κυριότερο λιμάνι και κέντρο γραμμάτων και τεχνών
Ναΐτες Φράγκοι, Γενουάτες και Ενετοί είναι κατά σειρά οι κατακτητές της πόλης. Γύρω στο 1300 η Αμμόχωστος ενισχύεται με οχυρωματικά έργα και εξελίσσεται στο κυριότερο εμπορικό λιμάνι ανάμεσα σε Δύση και Ανατολή ενώ παράλληλα έγινε κέντρο γραμμάτων και τεχνών.
Προπύργιο της Ε.Ο.Κ.Α.
Η Αμμόχωστος υπήρξε προπύργιο εθνικής δράσης στα αλησμόνητα χρόνια της Ε.Ο.Κ.Α. Πολλοί νέοι της πόλης και επαρχίας Αμμοχώστου υπέγραψαν με το αίμα τους τη θέλησή τους για Αυτοδιάθεση και Ένωση με τη Μητέρα Ελλάδα. Αμέτρητες οι θυσίες της πόλης και επαρχίας Αμμοχώστου στον Εθνικό Αγώνα.
Ο Πετράκης Γιάλλουρος
Θέλετε γιατί άκουσα πολλούς Βαρωσιώτες να μιλούν με συγκίνηση για το ξανθό παλικάρι της Ε.Ο.Κ.Α. θέλετε γιατί σκοτώθηκε στο άνθος της νιότης του, θέλετε για τον τρόπο που σκοτώθηκε διάλεξα απ’ το πλήθος των ηρώων της Ε.Ο.Κ.Α. που κατάγονται από την πόλη και επαρχία Αμμοχώστου τον Πετράκη Γιάλλουρο.
Ο Πετράκης από μικρός έφυγε με τους γονείς του από το Ριζοκάρπασο και εγκαταστήθηκε στο Βαρώσι. Πάντα ήταν πρώτος στις διαδηλώσεις ενάντια στον Αγγλικό ζυγό. Σημαιοφόρος του Γυμνασίου κρατούσε περήφανα τη Γαλανόλευκη και ήταν πάντα στη νπρώτη γραμμή.
Στις 7.2.1956 σκοτώθηκε σε μια πάροδο της οδού Ερμού στο Βαρώσι, κρατώντας περήφανα τη δική του Ελλάδα, την Ελληνική σημαία.
Παίρνοντας το λάβαρο της Λευτεριάς απ τον Ευαγόρα, τον Ονήσιλο και τη Μαρία Συγκλιτική το παρέδωσε ποτισμένο και με το δικό του αίμα στις επόμενες γενιές.
«Πήγες για να βρεις τα παιδιά εκείνα π’ αγαπούσαν
Να δουν στην Κύπρο Ελευθερία τζιαι Χάρον δεν ψηφούσαν
Πων’ ν’ ανταμώσεις τα παιδιά των φυλακών θαμμένα
Κάποιου θα διακρίνονται τα κόκκαλα καμένα
Δόσ’ του πολλούς χαιρετισμούς τζι’ εν το παιδί μου εμένα»
(Απόσπασμα ποιήματος που απάγγειλε ο Πιερής Αυξεντίου στο μνημόσυνο του ήρωα μαθητή Πέτρου Γιάλλουρου).
Η ιστορία επαναλαμβάνεται – Μαρία Συγκλιτική
Οι Τούρκοι όμως ως συνήθως παραβαίνουν τους όρους και σφάζουν, βιάζουν και λεηλατούν. Γδέρνουν ζωντανό τον Μαρκαντώνιο, διοικητή των Ενετών. Η ιστορία επαναλαμβάνεται. Και σήμερα μερικοί είτε είναι ανιστόρητοι είτε θεληματικά αγνοούν την ιστορία και αναφέρονται μιλώντας πάντα για τον ίδιο βάρβαρο εξ Ανατολής για καλή θέληση, επαναπροσέγγιση, ομοσπονδίες, συνομοσπονδίες, κλπ.
Οι Τούρκοι γέμισαν τα πλοία τους με λάφυρα και σάλπαραν για την Κωνσταντινούπολη. Εκτός από δύο. Αυτά είχαν 200 αγόρια και κορίτσια προορισμένα για τα χαρέμια και τα σκλαβοπάζαρα. Η Μαρία Συγκλιτική κόρη παλαιάς Ελληνικής οικογένειεας τιμώντας την καταγωγή της έβαλε φωτιά στην πυριτιδαποθήκη του ενός και βύθισε και τα δύο μαζί με το ανθρώπινο φορτίο προτιμώντας το θάνατο παρά τον εξευτελισμό. Τα νιάτα της Κύπρου γαλουχημένα με τα Ελληνοχριστιανικά ιδεώδη δείχνουν με τη θυσία τους το δρόμο της τιμής και της λευτεριάς.
Στη Δερύνεια
Σήμερα, στέκομαι βουβός μπροστά στο δράμα. Εκεί στη Δερύνεια θα πρέπει να πάνε να σταθούν αυτοί που παζαρεύουν την πατρίδα μας στα τραπέζια του ξεπουλήματος. Εκεί.
Βλέπω τη βουβή πόλη και σκίζεται η καρδιά μου. Βλέπω το κύμα, λεύτερο, να σπάει στις χρυσές ακρογιαλιές και το ζηλεύω. Βλέπω τον άνεμο να σφυρίζει στην αδειανή πόλη, να διηγείται περασμένα μεγαλεία και ιστορίες και ραγίζει η καρδιά μου.
Εκεί στη Δερύνεια θα πρέπει να στηθεί ολόκληρο το Έθνος των Ελλήνων. Να ακούει τη βουβή πόλη να αφουγκράζεται τον πόνο της και να νιώθει το δράμα της.
