Του Παντελή Στεφ. Αθανασιάδη
Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι 1912-13, υπήρξαν οι πιο ένδοξοι και αποδοτικοί, μετά την Επανάσταση του 1821 για την Ελλάδα, αφού την διπλασίασαν σε έκταση και σε πληθυσμό.
Ωστόσο στη Θράκη άφησαν πικρή γεύση, γιατί τα ελληνικά στρατεύματα, απελευθέρωσαν ένα σημαντικό κομμάτι της (Ξάνθη, Ροδόπη και τον μισό σχεδόν Έβρο) αλλά οι συμφεροντολογικοί υπολογισμοί τω μεγάλων Δυνάμεων την παρέδωσαν στην ηττημένη Βουλγαρία, που την κράτησε έως το 1919, ενώ η Ελλάδα την απελευθέρωσε το Μάϊο του 1920. Η Ανατολική Θράκη, που παρέμεινε στην Τουρκία, απελευθερώθηκε για το διάστημα 1920-22 και στη συνέχεια παραδόθηκε στην Τουρκία.
Κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων ο χριστιανικός πληθυσμός της Θράκης, αντιμετωπίσθηκε εχθρικά από τους Τούρκους, αλλά και από τους Βουλγάρους, οι οποίοι κατά τον πρώτο Βαλκανικό Πόλεμο είχαν
σημαντικές επιτυχίες στα πεδία των μαχών.
Μια περιοχή η οποία δοκιμάσθηκε σκληρά τόσο από φυσικά αίτια, αφού την είχε ισοπεδώσει τρομερός σεισμός λίγους μήνες πριν, όσο και από την εκδικητικά μανία των ηττημένων Τούρκων.
*Σεισμοπαθείς της Καλλίπολης
Πράγματι, τη νύχτα της 26ης προς την 27η Ιουλίου 1912 καταστρεπτικός σεισμός είχε πλήξει τη χερσόνησο της Καλλίπολης. Το κωδωνοστάσιο του Αγίου Γεώργιου μέσα στην πόλη κατέρρευσε. Άλλες εκκλησίες και σχολεία κατέστησαν ετοιμόρροπα, ενώ έπεσαν τα περισσότερα σπίτια. Μετά το σεισμό σημειώθηκαν και πυρκαγιές.
Τα δεινοπαθήματα της Καλλίπολης και των γύρω χωριών της κατά τους Βαλκανικούς πολέμους περιέγραψε στον 25ο τόμο των «Θρακικών» το 1956 ο Οικονόμος Κωνσταντίνος Γ.Λουίζος, γεννημένος στη Ταϋφίριο.
Μετά το σεισμό, ήρθε τον Οκτώβριο της ίδια χρονιάς, το δεύτερο κακό. Ο πόλεμος…
*Ο Τύπος γνωστοποιεί τα εγκλήματα Αρχίζει ο πόλεμος, φουντώνουν οι φόβοι…
Από την έκρηξη του Α΄ Βαλκανικού πολέμου τους χριστιανούς της
Θρακικής Χερσονήσου και της περιοχής Καλλίπολης, τους είχε κυριεύσει φόβος. Υπήρχαν έντονες διαδόσεις ότι θα γίνονταν σφαγές από τον τουρκικό στρατό και τους Τούρκους πρόσφυγες (Βοσνίας -Ερζεγοβίνης) που έφευγαν από τα πεδία των μαχών της Βαλκανικής Χερσονήσου και κατέβαιναν ομάδες- ομάδες στο εσωτερικό της Θράκης για να είναι κοντά στην Κωνσταντινούπολη.
Ο τουρκικός στρατός που στρατοπέδευε στο Πλαγιάρι και στο Εξαμίλι έγινε πολύ απειλητικός, ύστερα από τη δυσμενή τροπή που πήρε ο πόλεμος με την ήττα των Τούρκων στην Θράκη από τους Βουλγάρους, στη Μακεδονία από τους Έλληνες, αλλά και στα άλλα μέτωπα από τους Σέρβους και τους Μαυροβούνιους.
Μπουλούκια – μπουλούκια άτακτοι Λαζοί περιφέρονταν στην Καλλίπολη και στα χωριά και τρομοκρατούσαν τον κόσμο. Όταν τους ρωτούσαν σε ποιο στρατιωτικό τάγμα ανήκουν έλεγαν την ανατριχιαστική χαρακτηριστική φράση, που έδειχνε τις διαθέσεις τους:
«Μπιζ κασάπ ταμπουρουΐζ μπιρ χαφτά ζαφινδά γκιαουρλαρί έψιν κεσετζέϊζ» δηλαδή, «Εμείς ανήκουμε στο τάγμα των σφαγέων. Μέσα σε μια βδομάδα όλους τους γκιαούρηδες θα τους σφάξουμε».
Τις απειλές, σύντομα τις έκαναν πράξη. Ο ανταποκριτής της Γαλλικής «Ματέν» στην Κωνσταντινούπολη, μετέδωσε στα τέλη Νοεμβρίου 1912, λεπτομέρειες για τις σφαγές Χριστιανών στην περιοχή της Καλλίπολης. Ειδικότερα, η προέλαση των Βουλγάρων στην Ανατολική Θράκη με κατεύθυνση προς τη Ραιδεστό και προπαντός του Ιππικού, ανάγκασε του Τούρκους ιππείς και τους βασιβουζούκους να τραπούν προς την περιοχή της Καλλίπολης.
Εκεί, ενώθηκαν με μουσουλμάνους χωρικούς και άρχισαν τις συστηματικές σφαγές των Χριστιανών κυρίως στα Γανόχωρα και στο Μυριόφυτο, που ήταν και σχετικώς κατεστραμμένα από τους πρόσφατους σεισμούς. Οι βασιβουζούκοι, τα αντικείμενα που λήστευαν τα πουλούσαν σε ευτελείς
τιμές, σε διάφορους μεταπράτες.
Κατά τον Γάλλο ανταποκριτή μέσα στην πόλη της Καλλίπολης ο καϊμακάμης κατόρθωσε να καθησυχάσει τις αιμοχαρείς διαθέσεις των Τούρκων, λέγοντας ότι οι σφαγές μπορούσαν να βλάψουν την Τουρκική
κυβέρνηση. Γύρω όμως από την Καλλίπολη, καταστράφηκαν 16 χωριά με φοβερές σφαγές των κατοίκων τους.
*Εικόνα της Καλλίπολης, από το 1904
Το Οικουμενικό Πατριαρχείο μόλις πληροφορήθηκε τη δραματική κατάσταση που επικρατούσε στην Χερσόνησο της Καλλίπολης έκανε έντονα διαβήματα στην Υψηλή Πύλη.
Διαβήματα έκανε το Πατριαρχείο και προς το Γάλλο πρεσβευτή με αποτέλεσμα να στείλουν οι Γάλλοι στις 23 Νοεμβρίου στην περιοχή το γαλλικό θωρηκτό «Βίκτωρ Ουγκώ». Στους διπλωματικούς κύκλους σχολιάσθηκε η απραξία του Ρώσου πρεσβευτή, ο οποίος παρά τις οδηγίες που είχε από την Πετρούπολη, δεν φρόντισε να σταλεί κανένα θωρηκτό στην Καλλίπολη, όπου ο πληθυσμός ήταν κατά πλειοψηφία χριστιανικός.
Λίγες μέρες αργότερα, ο ανταποκριτής στην Κωνσταντινούπολη της βουλγαρικής εφημερίδας «Τριμπούνα» μετέδωσε ότι στην περιοχή της Καλλίπολης εσφάγησαν 3.000 άτομα στα 13 χωριά, που τα κατοικούσαν κυρίως Έλληνες.
Οι πρόξενοι της Γαλλίας και της Αυστρίας, αφού συνεννοήθηκαν με τον μητροπολίτη μετέβησαν στον μουτασερίφη και του επέστησαν την προσοχή για την κατάσταση. Εισέπραξαν διαβεβαιώσεις, χωρίς αντίκρυσμα…
Η εφημερίδα των Αθηνών «Καιροί» είχε διευκρινίσει στα τέλη Νοεμβρίου 1912 ότι τις σφαγές στην περιοχή της Καλλίπολης διενήργησαν Τούρκοι Λαζοί. Μεταξύ των χωριών που καταστράφηκαν τότε ήταν και η Κεσσάνη. Ανάμεσα στους 300 σφαγέντες ήταν και ο Έλληνας πολίτης Σπύρος Μαλατέστας (γιατρός κατά την «Πατρίδα»).
Εν τω μεταξύ όπως έγραψαν οι εφημερίδες «Πατρίς» και «Εστία» των Αθηνών κατά πληροφορίες που έφθασαν στον Θρακικό Πατριωτικό Σύλλογο, τα Γανόχωρα και τα πέριξ χωριά Γκιολτζίκ (Λιμνήσκη), Γιαγάτς, Στέρνα και Εξαμίλιον καταστράφηκαν και ότι το μεγαλύτερο μέρος των
κατοίκων τους εσφάγησαν. Μόνο το Νεοχώρι κοντά στο Αυδήμι (σ.σ. σήμερα Uçmakdere), διασώθηκε γιατί οι κάτοικοί του οργάνωσαν γενναία επίθεση κατά των Τουρκικών ορδών!
*… Και μετά την απελευθέρωση, ήρθε η Καταστροφή του 1922 και η προσφυγιά Ο Μητροπολίτης Κωνσταντίνος
Την επιδείνωση της κατάστασης περιγράφουν οι εκθέσεις που
έστελναν οι Μητροπολίτες στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Μία απ’ αυτές με ημερομηνία 7 Νοεμβρίου 1912 έχει ιδιαίτερη αξία. Την έστειλε ο Μητροπολίτης Καλλιπόλεωςς και Μαδύτου Κωνσταντίνος (κατά κόσμον Κοϊδάκης) ο οποίος μεταξύ πολλών άλλων έγραφε: «Το φάσμα των σφαγών προκύπτει απειλητικώτερον και απελπιστικώτερον… Οι χριστιανοί εκ του φόβου και του τρόμου διέρχονται τας νύκτας άγρυπνοι, διότι από ώρας εις ώραν αναμένουν απαίσια και φρικτά. Ο στρατός ολονέν εξαγριώνεται και προβαίνει εις βιαιοπραγίας προκαλών αφορμάς… Καθ’ εκάστην προβαίνει εις ξυλοκοπήματα ανηλεή και άσπλαχνα και καταλήγει εις την αφαίρεσιν των χρημάτων τα οποία φέρουσιν επάνω των οι δερόμενοι και βασανιζόμενοι χριστιανοί. Κρούουσι τας θύρας των οικιών των χωρικών εν νυκτί και ημέρα και αρπάζουσι το ψωμί των χριστιανών.
Αρπάζουσι διά της βίας τα πρόβατα και δεν ανέχονται ουδεμίαν παρατήρησιν. Είκοσιν εξ αυτών στρατιώται εισήλθον εις το Εξαμίλιον και εβίασαν τους χριστιανούς κατοίκους, όπως μετρήσωσιν αυτοίς 300 λίρας Τουρκίας, διότι άλλως θα πυρπολήσωσι το χωρίον. Ωσεί δε μη ήρκουν ταύτα προβαίνουσιν ατυχώς και εις φόνους, διότι εφόνευσαν τέσσερες ποιμένας των οποίων τα πτώματα δεν επιτρέπουν ίνα τα παραλάβουν οι οικείοι των προς ενταφιασμόν. Εν Καδήκιοϊ εφονεύθη ο Αλέξιος Μάνος Ηπειρώτης, παντοπώλης μετά του υιού του Γεωργίου. Τον ιερέα του Εξαμιλίου
παπα Γεώργιον έσυραν από τα γένεια και έδειραν ανηλεώς, αφού προηγουμένως κατ’ απαίτησίν των τοις ετοίμασε φαγητά, έφαγον και έπιον. Ακολούθως αφήρεσαν απ’ αυτό 400 γρόσια και παραλαβόντες αυτόν βία, περιήρχοντο τας οικίας των χριστιανών, εις τας οποίς εισερχόμενοι ήρπαζον ό,τι πολυτιμώτερον εύρισκον».
Αυτό ήταν κλίμα των ημερών εκείνων, που ενώ οι Έλληνες ακολουθούσαν μια νικηφόρα πορεία, ο χριστιανικός πληθυσμός στη Θράκη, υπέφερε τα πάνδεινα. Και φυσικά, δεν μπορούσαν να προβλέψουν τότε οι Θράκες, ότι η επόμενη χρονιάθα ήταν χειρότερη. Θα έφερνε το λεγόμενο «Μαύρο Πάσχα» των Θρακών, που προανήγγειλε τα εγκλήματα των γενοκτονιών που έκαναν οι Νεότουρκοι (εναντίον Ποντίων, Αρμενίων και Ασσυρίων) το 1914-18 και έμειναν ατιμώρητα.
Από: sitalkisking.blogspot.com
Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης
ΠΗΓΕΣ:
*Αρχείο εφημερίδων «Ακρόπολις», «Εστία», «Καιροί», «Πατρίς» Νοεμβρίου- Δεκεμβρίου 1912.
«Θρακικά» 25ος τόμος, 1956.
