Οι εξελισσόμενες κοινωνίες στέκονται με περίσκεψη μπροστά στα λάθη των ηγεσιών τους και με ευθύνη προσπαθούν να τα αναλύσουν και να τα διορθώσουν. Δεν κρύβουν τα σφάλματα κάτω από το χαλί. Και οπωσδήποτε δεν αναζητούν ελαφρυντικά. Συνιστά αμάρτημα καθοσιώσεως η ανατροπή των αληθειών και ο εξωραϊσμός των σφαλμάτων.
Γιατί σε τέτοια περίπτωση επαναλαμβάνουν τα λάθη και αποδίδουν τιμές σ’ εκείνους που έσφαλαν, με αποτέλεσμα να επιδεινώνουν τις συνέπειες των λαθών και να κηλιδώνουν την ιστορία με τη γενίκευση των ευθυνών. Ενοχοποιούν τον λαό, αποδίδοντάς του ευθύνες για σφάλματα της ηγεσίας. Πρόκειται περί επαναλήψεως του λάθους που το καθιστά χειρότερο του πρώτου.
Αν το μοιραίο λάθος της Ζυρίχης δεν χαρακτηριζόταν σαν «επιτυχία» και η κομματική προπαγάνδα δεν απάλλασσε τις ηγεσίες Αθήνας και Λευκωσίας για το ιστορικό ολίσθημα, η πραγματικότητα θα ήταν διαφορετική. Δεν θα καταβαλλόταν προσπάθεια «διόρθωσης» με τα «13 σημεία του ‘63» και θα ανακόπτονταν οι ενορχηστρωμένες προσπάθειες της Άγκυρας να μας βυθίσουν στα βάραθρα των συμφορών.
Τότε εξελισσόταν η κατευθυνόμενη εκστρατεία αντιστροφής των πραγμάτων που θυματοποιούσε την αντίσταση. Ο Καραμανλής δεν επισκεπτόταν την Κύπρο διότι εκεί «τον μεν Μακάριο θεωρούν εθνάρχη, εμένα δε προδότη, αν και την ίδια συνθήκη υπογράψαμε ταυτόχρονα»! Σημειωτέον ότι τους ανθισταμένους, εις μεν την Αθήνα αντιμετώπιζαν με «απαρέσκεια» του Γραφείου Αλλοδαπών και πρόθεση απελάσεως, όπως στην ομιλία από το Θέατρο «Χατζηχρίστου» του γράφοντος, ως Προέδρου του Πανσπουδαστικού Συνδέσμου Αγωνιστών Κύπρου, εις δε την Λευκωσία με έμπρακτη έχθρα. (Βασανισμοί, δολοφονίες, διώξεις)…
Εσφαλμένες και οι έναντι των τουρκικών απειλών εκατέρωθεν πολιτικές. Οι Τούρκοι προπαρασκευάζονταν πολεμικά και τρομοκρατικά εναντίον της Κύπρου, αλλά οι δύο κυβερνήσεις αδιαφορούσαν. Οι πολιτικοί τους περί άλλα ετύρβαζαν. Και όταν η Τουρκία αποτόλμησε την εισβολή το ’74, η μεν Λευκωσία κατελήφθη εξ απίνης άοπλη και ανεκπαίδευτη, η δε ελλαδική πλευρά αδύνατη να παρέμβει, αν και εγγυήτρια χώρα.
Για τον Καραμανλή τον Αύγουστο του 1974, λόγω αποστάσεως (Διάγγελμα). Η απόσταση δεν παρεμπόδισε εκστρατείες τριήρεων (480- 449 π.Χ.) του Κίμωνα, του Αριστείδη, του Παυσανία, του Αναξικράτη, του Χαριτιμίδη) που καταναυμάχησαν στην Πάφο Κίλικες και Φοίνικες και με τους Ίωνες, στην Καρπασία και τη Σαλαμίνα τους Πέρσες!
Εξ άλλου οι αποστάσεις και οι πολεμικοί κίνδυνοι δεν αποθάρρυναν τους Κυπρίους εθελοντές να σπεύσουν στις εθνικές εξορμήσεις (1821, 1854,1886, 1897, 1912, 1914, 1940). Εκποιούσαν τα υπάρχοντά τους, συντηρούσαν επαναστάτες και αφού ανδραγάθησαν στις μάχες πέθαιναν στη φτώχεια. (Γράμμα αδελφότεχνης Θησέων, «απέθανον επί της ψάθης» βλπ. Γιάννης Σπανός:«Οι Κύπριοι Εθελοντές στους εθνικούς πολέμους», σελ.81).
Και τα λάθη καταιγιστικά στη διαδρομή του χρόνου. Ο Βασίλης Μαρκεζίνης, γιος του «ευφυεστέρου των Ελλήνων» (Τελ Αβίβ) πολιτικού και ιστορικού Σπύρου Μαρκεζίνη, από του βήματος του ξενοδοχείου «Μεγάλη Βρετανία», 20. 10. 2010, διεθνής αυθεντία στην πολιτική και την οικονομία, καθηγητής μεγάλων πανεπιστημίων, ακαδημαϊκός, σύμβουλος Χέλμουτ Κολ, Ζακ Σιράκ, Μπιλ Κλίντον, ενώπιον 2 χιλιάδων ακροατών, ήταν καυστικός, διότι οι Έλληνες πολιτικοί «βρίσκονταν “ante portas» (προ των πυλών του πολέμου) και όμως δεν συζητούσαν για την άμυνα, ούτε είχαν όραμα «Μια νέα εξωτερική πολιτική για την Ελλάδα», έκδ. Λιβάνη).
Ενδεικτική η αποκάλυψη του γράφοντα για την πρόθεση του Ζακ Σιράκ. Ο Πρόεδρος της Γαλλίας Ζακ Σιράκ πρότεινε στον Πρόεδρο Τάσσο Παπαδόπουλο να αναλάβει η Γαλλία την άμυνα της Κύπρου και την αμυντική κάλυψη των γεωτρήσεων, με μόνο όρο η Γαλλική αγορά να είναι πρώτη στον κατάλογο πελατών του Κυπριακού αερίου και πετρελαίου. Κι όταν ο Κύπριος Πρόεδρος ρώτησε : «κι αν επέμβει στρατιωτικά η Τουρκία»; ο Ζακ Σιράκ απάντησε: «θα στείλω εκεί ένα αεροπλανοφόρο κι ας έλθουν»…Αυτή η πολιτική δεν αξιοποιήθηκε μέχρι που η σημερινή κυβέρνηση συμφώνησε με τη Γαλλία και εξοπλίζει την απειλούμενη πατρίδα, ενώ το Γαλλικό ναυτικό πλέει στα νερά μας και η αεροπορία πετά στους ουρανούς μας.
Επί του θέματος αφιέρωσα άρθρα στον «Φιλελεύθερο» και σχόλια στον ραδιοσταθμό «ΛΟΓΟΣ» (2.000-2012). Υπεστήριξα την ύψιστη αναγκαιότητα πολιτικής και στρατιωτικής συμμαχίας με τη Γαλλία, όταν η εχθρότητα Αγγλίας – Αμερικής ήταν πνιγηρά, αλλά «ούτε φωνή ούτε ακρόασις» από τις τότε κυβερνήσεις. Και αντί συμμαχίας με την Γαλλία συνεχίστηκε η προσκόλληση με τους δεδηλωμένους φίλους του εισβολέα…
Απρίλιο 2003 η κυβέρνηση συνεργασίας Τάσσου Παπαδοπούλου – ΑΚΕΛ, αποφάσισε απροβλημάτιστα να ανοίξει τα οδοφράγματα που συνέδεαν με τα κατεχόμενα. Οι Έλληνες, που τρέφονταν με την ελπίδα επιστροφής στα πάτρια, έτρεξαν στα οδοφράγματα για να παν στα σπίτια τους. Ν’ ανάψουν τα σβηστά καντήλια των τάφων. Εκεί έκανε τον τροχονόμο του πλήθους υπουργός! Διέβησαν τα σημεία προς την κατοχή χιλιάδες ανθρώπων. Αλλά στον ενθουσιασμό των αναπτερωμένων πόθων, κυριολεκτικά έσωσαν το καθεστώς Ντενκτάς, που κλονιζόταν από την αγανάκτηση των Τουρκοκυπρίων.
Έκτοτε το μοιραίο λάθος παρατείνεται με τα εκατομμύρια που διοχετεύονται στα κατεχόμενα και στηρίζουν το ψευδοκράτος κατοχής… Κι εμείς, επί 17 τώρα χρόνια, θεώμεθα τα συμβαίνοντα απαθείς, χωρίς ενοχές, χωρίς αντιδράσεις. Αντικαταστήσαμε τα οράματα με τα λάθη, παραγνωρίζοντας ότι τα λάθη, κατά τραγική ειρωνεία, προλογίζουν επικήδειο…
Γιάννης Χρ. Σπανός
Φιλόλογος – Ιστορικός, Δημοσιογράφος. Αρχισυντάκτης – αρθρογράφος εφημερίδων της Λευκωσίας, Αθηνών και Θεσσαλονίκης και ραδιοτηλεοπτικών δικτύων Κύπρου και Ελλάδας. Συγγραφέας 48 βιβλίων, φιλολογικών, ιστορικών, μυθιστορημάτων και δραματικών θεατρικών έργων, χιλιάδων άρθρων και ερευνών.
