Ζούμε μια σκληρή πραγματικότητα αχθοφόρο συμφορών. Την είδαμε στις τηλεοπτικές οθόνες όταν προβάλλονταν οι αθλιότητες των συνάξεων μετά τη δίμηνη, αναγκαστική καραντίνα, που εφαρμόστηκε από το Κράτος, σε μια προσπάθεια ανακοπής της προέλασης του Κορωνοϊού, όταν η μεν Πολιτεία πέτυχε στον σκοπό της, αλλά φαίνεται να επαναφέρει τον κίνδυνο η βλακεία.
Εμβρόντητοι οι υπεύθυνοι άνθρωποι βρέθηκαν μπροστά σε εικόνες μαζικής αποχαλίνωσης. Νεαρά ανάγωγα άτομα, σαν αφηνιασμένα τετράποδα, ούρλιαζαν, χόρευαν, αγκαλιάζονταν, ογκάνιζαν κι επιδίδονταν σε εκδηλώσεις εκρηκτικής ανευθυνότητας. Και αν μεν οι συνέπειες της ανευθυνότητας επέστρεφαν στους παρεκτρεπομένους, το αποτέλεσμα δεν θα ήταν άδικο. Αλλά τα συνεπαγόμενα έπλητταν την κοινωνία που άντεχε τη δοκιμασία και κατελήφθη εξ απίνης από την εκτροπή.
Όπως υποδεικνύεται από τη φρόνηση, σε τέτοιες περιπτώσεις προκύπτει κατεπείγουσα η ανάγκη εξέτασης των δεδομένων εκ βάθρων. Η ανάλυση των φαινομένων εξ αρχής. Διότι εγείρεται θέμα κινδύνου για τον λαό, που χωρίς να φταίει βρίσκεται μπροστά στα δόντια του λύκου. Το ενδεχόμενο οπισθοδρόμησης της απειλής αφορά τον κόσμο. Δεν θα περιοριστεί στην αποχαλινωμένη επιπολαιότητα. Θα είναι καταστρεπτική για το σύνολο.
Και το ριζικό ερώτημα εγείρεται: Ποια είναι η κακοποιός μήτρα, που γεννά την ανευθυνότητα, την απειθαρχία, την κακοδαιμονία; Από πού αρχίζει; Και ποιοι ευθύνονται για τη γένεση και την τερατοποίηση; Είναι καιρός να δούμε κατάφατσα τις αιτίες του κακού και να τις αντιμετωπίσουμε. Να καταδείξουμε τις πηγές και τις συντηρήσεις των δεδομένων.
Και οι εμπειρίες μετρούνται από γενέσεως της αλλοπρόσαλλης κρατικής οντότητας της πολιτείας μας, με ακρογωνιαίο λίθο την αντίφαση. Την προχειρότητα. Και τις ατομικές ιστορικές αποφάσεις που δέσμευσαν την κοινωνία. Ένα πρόσωπο απεφάσισε την μοίρα ενός λαού, χωρίς επιλογικές διαδικασίες.
Και επαναλαμβάνω την προειδοποίηση του τραγικού: Είναι φοβερό να σφάλλει εκείνος που από την γνώμη του εξαρτάται η τύχη των πολλών, (Σοφοκλέους «Αντιγόνη»). Και κατά τον Δημόκριτο, απ’ όλα τα κακά το χειρότερο είναι η προχειρότητα με την οποία μορφώνεται η νεολαία. «Πάντων κάκιστον η ευπετείη παιδεύσαι την νεότητα»( Στοβ.Ανθ. 2, 31, 33). Και η δική μας κακομοιριά οφείλεται στην προχειρότητα μιας μέρας, της 19ης Φεβρουαρίου 1959. Όταν συμφωνήθηκε με μια κατάφαση η συνωμοσία, ερήμην του λαού. Και ενός κακού μύρια έπονται. Και πρώτο η Παιδεία.
Έπαυσαν η λογική και η ευθύνη να διέπουν τη δρομολόγηση της ζωής. Και πρωτοστασία ανέλαβε η εξουσιομανία, ο ατομικισμός, το προσωπικό συμφέρον, η κερδοσκοπία, η ηθική αποσάρθρωση, η παράκαμψη των ιδεολογιών από ηθικές παρασπονδίες, η αρπαγή, η ισοπέδωση των αξιών, η κατάργηση της αξιοπρέπειας, η προδοσία των αξιολογήσεων, η επίπλευση της ευτέλειας στην κομματοκρατία, η ανύψωση των νάνων, η κυριαρχία μιας δυναστείας μηδενικών, ο ανεξήγητος πλουτισμός των ασημάντων.
Και το χείριστον, η υποβάθμιση της Παιδείας. Ο ακρωτηριασμός της. Η κατάπτωση του αληθινού πνευματικού νοήματος και ο ιδεολογικός αποπροσανατολισμός των νέων. Στους αυλόγυρους των εκπαιδευτηρίων αλώνιζε η πολιτική αγυρτεία, καίγονταν οι ελληνικές σημαίες, απολακτιζόταν η δημιουργία του σωστού ανθρώπου και κυριαρχούσε η προώθηση κομματικής αλητείας.
Οι αξίες δεν ήταν πια καθοδηγητικά φώτα, εγκαθιδρυόταν η επικράτεια νοητικής δουλείας και επιβαλλόταν η θέληση της παραγοντικής τυραννίας. Προβάλλονταν τύποι αστοιχείωτοι με προσόν την ημιμάθεια, που ο Καζαντζάκης φοβόταν πιο πολύ από την αμάθεια. Και στη διαβόητη Βουλή ακούγονταν παρεμβάσεις κοιμωμένων όπως «συμφωνώ με τον προλαλήσαντα», συνοδεία πνιχτών, δια τον φόβον των Ιουδαίων, καγχασμών.
Ενώ η Παιδεία συρόταν στην κατάπτωση, η δε νεότητα εκτρεπόταν στα δίκτυα της ηθικής αποχαλίνωσης, η αδιαφορία για την οικογένεια απλωνόταν επιδημικά και καταβαράθρωνε το μέλλον, ο σκηνοθετημένος κίνδυνος της τουρκικής βουλιμίας ενδυναμωνόταν με παράλληλο υπνωτισμό της ελληνικής κοινωνίας στην ουσιαστική απουσία των προσδοκιών για μια καλύτερη αύριον.
Δεν έβλεπες τη νεολαία διεκδικήτρια του μέλλοντος στις πλατείες να πυργώνει τις ιδέες. Την συναντούσες στα ημισκότεινα παρασκήνια υποκοσμικών παγιδεύσεων και τα πρωινά ανακάλυπτες σε διαδρόμους Γυμνασίων κατάλοιπα ναρκωτικών ουσιών και εγκαταλειμμένες σήραγγες ενέσεων! Εις δε συνάξεις αποφοίτησης ακούγονταν ανομολόγητα αίσχη.
Μάθαιναν τη νεότητα να ναρκώνεται, όχι να αγωνίζεται. Να υποκύπτει, όχι να ορθώνει τη γροθιά της. Τη συνείδηση να εξαγοράζεται, όχι να αντιστέκεται. Το χρέος να κρύβεται, όχι να συντρίβει τον κίνδυνο. Κατάντησε την Κύπρο χώρα ανατριχιαστικής παιδοκτονίας, με την λαίλαπα των ανεξέλεγκτων εκτρώσεων ελαφρά τη καρδία, ενώ το κράτος όφειλε να στεριώσει συνείδηση ευθύνης έναντι τέτοιας εγκληματικής καταισχύνης.
Η κοινωνία μας υποτάσσεται και αυτοκαταστρέφεται διότι η Παιδεία της έχει στερηθεί τις αξίες που την κρατούσαν όρθια στις τραμουντάνες των καιρών. Ο τυχοδιωκτισμός την απογύμνωσε από τις υπαρξιακές της αρχές. Τορπίλλισε την πειθαρχία. Κατέπνιξε τους όρους ανάβασης στα ιδεώδη της Πίστης, της Πατρίδας, της ανθρωπιάς, του αυτοσεβασμού, των μεγάλων σκοπών. Και την παράδωσε ως πρόβατον επί σφαγήν στους βωμούς ξενόφερτων συμφερόντων, άθυρμα στις βουλιμίες εισαγόμενων μυστικών υπηρεσιών και στις ορέξεις επιδόξων νεοκατακτητών.
Εάν, λοιπόν, οι εξουσίες, προσδοκούν ασφαλές μέλλον, οφείλουν να αποκαταστήσουν την Παιδεία ώστε να διαμορφώνει χαρακτήρες ανθρώπων που να εμπνέονται από αρχές και όχι να ρυμουλκούνται από αδυναμίες άβουλων μαζών. Να τιμούν τον άνθρωπο. Όχι να ατιμάζουν γενιές.
Γιάννης Χρ. Σπανός
