Ήταν, το περασμένο Σάββατο, η Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων. Τους δικούς μας πρόσφυγες τους θυμήθηκαν τοπικά, όσοι εξέδωσαν ανακοινώσεις, όπως κάνουν κάθε χρόνο.
Είναι ο χρόνος, σχεδόν μισός αιώνας, που έχει αφήσει στα αζήτητα το δικό μας προσφυγικό ζήτημα; Είναι οι χειρισμοί που έγιναν, που έχουν εξαφανίσει από τις συζητήσεις το κεφάλαιο αυτό; Κάποτε υπήρχε στις διαπραγματεύσεις κεφάλαιο «προσφυγικό», στη συνέχεια εντάχθηκε στις «εδαφικές αναπροσαρμογές» και συζητούνται τρόποι αποζημιώσεων.
Άλλωστε, εκείνοι που υποτίθεται διεκδικούν στις διαπραγματεύσεις εκ μέρους των προσφύγων τα δικαιώματά τους, έχουν καθορίσει ηλικιακή «οροφή» και μετρούν τον συναισθηματικό δεσμό με τις περιουσίες αναλόγως της ηλικίας. Προφανώς και το ζήτημα αντιμετωπίζεται ως «πονοκέφαλος», που μπορεί να περάσει με δυο-τρεις ασπιρίνες. Αντιμετωπίζεται με επιδερμικά επιχειρήματα του τύπου: «Έχουν περάσει τόσα χρόνια, λίγοι θα θέλουν να επιστρέψουν». Ως και η κατοχύρωση του δικαιώματος συνδέεται με την προσωπική επιλογή του καθενός.
Οι εικόνες από το 1974 δεν ξεθωριάζουν για όσους τις έζησαν και ο συναισθηματικός δεσμός δεν μετριέται με το μέτρο κανενός, που θέλει να ξεμπερδέψει με το όλο θέμα όσον το δυνατό συντομότερα.
Άνθρωποι κατατρεγμένοι, με το δισάκι τους στον ώμο. Με το βιό τους να χωράει σε ένα αυτοκίνητο ή στα χέρια στριμωγμένοι σε ένα λεωφορείο ή στο πίσω μέρος ενός φορτηγού, που επιστρατεύθηκε για να μεταφέρει τους ανθρώπους μακριά από τον κίνδυνο του βάρβαρου Αττίλα. Εικόνες από εκείνους τους πρόχειρους καταυλισμούς με αντίσκηνα, «προσφορά» ξένων κυβερνήσεων, που παρακολουθούσαν εκ του μακρόθεν την τουρκική εισβολή. Έστειλαν μερικά αντίσκηνα και ξόφλησαν από τα μουρμουρητά των Κυπρίων.
Και μετά, ήλθε η αμερικανική βοήθεια (!) για το κτίσιμο συνοικισμών. Προσωρινά, όπως είχε ειπωθεί τότε. Σε αυτούς τους συνοικισμούς μεγάλωσαν παιδιά, γεννήθηκαν άλλα. Οι ηλικιωμένοι έφυγαν από τη ζωή με την ελπίδα να επιστρέψουν. Έχουν ταφεί μακριά από τα σπίτια τους, τη γη τους.
Τα δέντρα στις αυλές μεγάλωσαν έγιναν τεράστια. Ο ίσκιος τους, ωστόσο, δεν είναι ο ίδιος όπως εκείνων που είχαν στις αυλάδες τους, στα σπίτια τους, στα χωράφια τους. Τίποτε δεν είναι ίδιο.
Οι Κύπριοι πρόσφυγες, έμειναν συντροφιά με την ελπίδα για την επιστροφή. Το 2003 σε μια… κίνηση ματ, ο τότε κατοχικός ηγέτης, ο Ραούφ Ντενκτάς, με εντολές της Άγκυρας, άνοιξε διόδους στην κατοχική γραμμή για μερική άρση στη διακίνηση ένθεν κακείθεν της κατοχικής γραμμής. Μια κίνηση, που αποσκοπούσε σε μια προσέγγιση για ομαλοποίηση με τα κατοχικά δεδομένα. Αυτό εξυπηρετούσε η κίνηση εκείνη.
Κάποιοι από τους πρόσφυγες δεν άντεξαν, πήγαν να δουν τα σπίτια τους. Εκεί συνάντησαν τους σφετεριστές των περιουσίων τους. Κάποιοι δεν ξαναπήγαν, άλλοι έπιασαν φιλίες με τους σφετεριστές. Είναι κι αυτό, το τελευταίο, ένα κεφάλαιο προς εξέταση.
Η Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων, αποκαλύπτει το μέγεθος του προβλήματος στον κόσμο. Ανακοινώσεις με στοιχεία και αριθμούς. Κάθε άνθρωπος και αριθμός. Τα μεγάλα λόγια σβήνουν την επομένη. Πρόσφυγες παντού στον κόσμο. Στη Συρία, την Παλαιστίνη, στην Κύπρο, στην Αφρική….
Χώρες δεν τους θέλουν. Τους αφήνουν μεσοπέλαγα να τους πάρει ο αέρας, τα κύματα, να μη φθάσουν ποτέ κοντά στις δικές τους ακτές. Οργανώσεις τους εκμεταλλεύονται γιατί λαμβάνουν χρηματοδοτήσεις για να τους «φροντίζουν». Χωρίς τους πρόσφυγες δεν υπάρχουν και Οργανώσεις.
Οι χώρες έχουν διάθεση να τους στηρίζουν φθάνει να μην επηρεάζονται οι ίδιες. Είναι αυτή η στάση που γεννά στις κοινωνίες ρατσιστικές συμπεριφορές και ξενοφοβικά σύνδρομα. Η προστασία των ανθρώπων αυτών είναι ευθύνη της λεγόμενης διεθνούς κοινότητας. Τα δικαιώματα των προσφύγων είναι διεκδίκηση των αυτονόητων. Αυτή η τελευταία αναφορά, αφορά και τους πρόσφυγες στην Κύπρο, καθώς έχουμε φθάσει στο σημείο, η διεκδίκηση και επιστροφή «καταγγέλλεται» ως εθνικιστική!
Κώστας Βενιζέλος
Φιλελεύθερος
