Μέτρα αντίδρασης: Βέτο στην Άγκυρα, αγωγή για τελωνειακή ένωση και αξίωση αναγνώρισης – Το άνοιγμα της Αμμοχώστου είναι μόνο η αρχή, αφού ακολουθεί η εντός των τειχών περιοχή, χωρίς πρόθεση επιστροφής εδαφών
*Γιάννος Χαραλαμπίδης
Το ’πε και το ’κανε η Τουρκία. Προχώρησε στο άνοιγμα τμήματος του παραλιακού μετώπου της πόλης της Αμμοχώστου σε μια προσπάθεια δημιουργίας νέων τετελεσμένων και νέας βάσης λύσης στο Κυπριακό. Αυτή είναι μόνο η αρχή. Υπάρχει και συνέχεια.
Η «Σ», στις 15 Σεπτεμβρίου του 2019 αποκάλυπτε το σύνολο των τουρκικών σχεδιασμών, χωρίς, όμως, οι ανησυχίες μας να ληφθούν υπόψη. Οι Τούρκοι είναι έτοιμοι για νέα τετελεσμένα από την Αμμόχωστο ώς την Καρπασία, γεγονός που επιβάλλει: 1) Τη χρήση του βέτο εντός της ΕΕ στα θέματα που αφορούν την Άγκυρα και δη την αναβάθμιση της τελωνειακής ένωσης. 2) Την καταγγελία της Τουρκίας στο Δικαστήριο της ΕΕ στο Λουξεμβούργο για την παραβίαση της τελωνειακής ένωσης, καθώς και για αθέμιτο ανταγωνισμό. 3) Τη διατύπωση συγκεκριμένων θέσεων και όρων δικαίου για την αποτροπή χειρότερων εξελίξεων. 4) Τη διεξαγωγή συνομιλιών εφόσον ανακληθεί η τουρκική απόφαση και υλοποιηθούν τα ψηφίσματα για την επιστροφή της πόλης στους νόμιμους κατοίκους της. Υπάρχει, δε, πεδίον δόξης λαμπρόν λόγω του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου αυτήν την εβδομάδα.
Εργαλείο εκβιασμού από την Άγκυρα η Αμμόχωστος στις συνομιλίες
Στα τουρκικά πλάνα η οικοδόμηση τουριστικών καταλυμάτων
Ετοιμάζονται να φτιάξουν μαρίνα
Κεντρική Φωτογραφία: Πρόκειται για τον επίσημο χάρτη επί του οποίου αποτυπώνεται ο σχεδιασμός για την ανάπτυξη της Καρπασίας, γεγονός που καταμαρτυρεί ότι η Άγκυρα και οι κατοχικοί ηγέτες δεν είχαν πρόθεση επιστροφής της περιοχής. Το πρόγραμμα ανάπτυξης είχε αρχίσει από το 2011.
Έτοιμες οι εργοληπτικές εταιρείες
Ο τουρκικός σχεδιασμός για την Αμμόχωστο δεν είχε γίνει από τη μια στιγμή στην άλλη. Περιλαμβάνει τοπογραφικά και μοντέλα λεπτομερούς ανάπτυξης με έτοιμες μεγάλες εργοληπτικές εταιρείες της Τουρκίας να αναλάβουν την υλοποίηση και με επενδύσεις από το εξωτερικό. Σε ό,τι αφορά τις επενδύσεις από το εξωτερικό, η Τουρκία ενδέχεται να αντιμετωπίσει προβλήματα λόγω της υφιστάμενης κατοχής. Πριν από ένα χρόνο γράφαμε: «Οι εξελίξεις δεν εξαρτώνται μόνο από την Τουρκία, αλλά και από τους τρόπους αντίδρασης της Κυπριακής Δημοκρατίας». Δυστυχώς, δεν έγιναν κινήσεις αποτροπής. Ούτε από την Κυβέρνηση, ούτε από το κομματικό σύστημα και δη μέσω του Εθνικού Συμβουλίου.
Τροφοδότηση
Η τουρκική πολιτική στηριζόταν από το 2014, όταν άρχισαν τα πρώτα βήματα συνομιλιών μεταξύ Αναστασιάδη – Ακιντζί, στην εξής λογική:
Ή γίνονται αποδεκτές οι τουρκικές θέσεις ή υπήρχε και το σχέδιο Β. Σε αυτό περιλαμβανόταν και η Αμμόχωστος, καθώς και η Καρπασία. Οι σχεδιασμοί αυτοί ανετράφησαν μέσα από την εξευμενιστική πολιτική των Αθηνών και της Λευκωσίας, που διευκόλυναν την Τουρκία στην ΕΕ και αλλού με την προσδοκία ότι θα άλλαζε στάση στο Κυπριακό.
Καρπασία, επόμενα βήματα
Ο σχεδιασμός για την ανάπτυξη στην κατεχόμενη Καρπασία είχε εκπονηθεί από το 2011 και ο χάρτης ανάπτυξης (βλέπε χάρτη 1) αποτυπώνει το συγκοινωνιακό δίκτυο από την Καρπασία προς τη Λευκωσία και την Αμμόχωστο, την περιοχή ανάπτυξης με κόκκινες ρίγες και τις διάφορες άλλες εμπορικές και τουριστικές περιοχές. Ταυτοχρόνως, καταγράφονται οι περιοχές αναλόγως της πυκνότητας του πληθυσμού, καθώς και των προστατευόμενων οικολογικών περιοχών και μαρίνων. Πρόκειται για πλήρες μοντέλο ανάπτυξης, που φανερώνει ότι δεν υπάρχει πρόθεση επιστροφής εδαφών. Στόχος είναι ακόμη η νέα μεταφορά πληθυσμού και επενδύσεων είτε επιλυθεί είτε όχι το Κυπριακό.
Ο χάρτης αυτός εκδόθηκε μετά από εκείνον της Καρπασίας και δείχνει το ενιαίο μοντέλο ανάπτυξης στην Αμμόχωστο και στην ευρύτερη περιοχή ώς το Μπογάζι. Εάν ενωθεί με εκείνον της Καρπασίας γίνεται αντιληπτός ολόκληρος ο τουρκικός σχεδιασμός, ο οποίος δεν εκπονήθηκε τώρα, εν μιά νυκτί, αλλά προ καιρού.
Γράφαμε πριν από ένα χρόνο και τα εξής:
«Ανάλογος και πιο έντονος είναι ο σχεδιασμός στην εντός των τειχών πόλη της Αμμοχώστου (βλέπε χάρτη 3) στην ακόλουθη βάση:
- Αναβάθμιση υποδομών στο λιμάνι της πόλης για την υποδοχή τουριστών και προϊόντων.
- Δημιουργία εμπορικών οδών και πεζόδρομων, καθώς και εκμετάλλευση των αρχαιολογικών χώρων.
- Οικοδόμηση νέων τουριστικών καταλυμάτων, κατασκευή πεζόδρομων, λωρίδων λεωφορείων, διαβάσεων κ.λπ. Το αναπτυξιακό πρόγραμμα είναι λεπτομερές και φτάνει τις 168 σελίδες. Εμπλέκεται σε αυτό το λεγόμενο κτηματολόγιο και άλλοι φορείς των κατεχομένων και της Τουρκίας. Ο σχεδιασμός έγινε με την τουρκική επίβλεψη τόσο του Ακιντζί όσο και του Οζερσάι. Ήταν και οι δυο κοινωνοί.
Αυτός ο χάρτης αποτυπώνει λεπτομερώς το μοντέλο ανάπτυξης στην εντός των τειχών πόλη της Αμμοχώστου, που περιλαμβάνει όπως η «μαύρη βίβλος» τού εν λόγω σχεδιασμού αναφέρει στη σελίδα 143: 1) Δημόσιες πλατείες (σύμβολο κύκλου), 2) Κύρια εμπορική περιοχή με κεντρικό διάδρομο (πορτοκαλί), 3) Δευτεροβάθμια εμπορική περιοχή με διάδρομο (γαλάζιο), 4) Κατοικίες και τουριστικά καταλύματα (ανοικτό πορτοκαλί προς κίτρινο), 5) Χώρους πολιτιστικών δραστηριοτήτων (γκρίζο), 6) Αρχαιολογικούς χώρους και πολιτιστικές δραστηριότητες (αθασί), 7) Ανοικτές δημόσιες περιοχές (γκριζοπράσινο), 8) Τουριστικό λιμένα (ροζ), 9) Ιστορικά κτήρια (αστεράκι).
Ο σχεδιασμός παρουσιάστηκε σε Τούρκους και ξένους επενδυτές. Πληροφορίες αναφέρουν ότι υπάρχουν τουρκικές εργοληπτικές εταιρείες κολοσσοί, που δραστηριοποιούνται στο εξωτερικό, όπως είναι η Ρωσία, και οι οποίες είναι έτοιμες να εμπλακούν.
Τουρκικοί στόχοι…
Το αναπτυξιακό πρόγραμμα ξεκινά από την Αμμόχωστο ώς το Μπογάζι και πιο πέρα, μέχρι το ακραίο γεωγραφικό όριο της Καρπασίας. Καλύπτει την ευρύτερη περιοχή της Αμμοχώστου και έχει ως στόχο:
Πρώτο, τη δημιουργία νέων τετελεσμένων και τη μετατροπή της Αμμοχώστου από μοχλό πίεσης σε βάρος της Τουρκίας, σε αχίλλειο πτέρνα σε βάρος των Ελληνοκυπρίων. Πρόκληση διχαστικού κλίματος μεταξύ των ίδιων των Αμμοχωστιανών και πίεση επί του Προέδρου να δεχθεί εφόσον επαναρχίσουν οι συνομιλίες την όποια λύση, για να μη χαθεί για πάντα η Αμμόχωστος.
Εκ των πραγμάτων, αποδεικνύεται ότι ήταν λανθασμένη η επιλογή του Προέδρου και των ηγεσιών του ΔΗΣΥ και του ΑΚΕΛ, καθώς και μερίδας των οργανωμένων Αμμοχωστιανών, να εγκαταλειφθεί η λογική της πρόταξης και να συνδεθεί η επιστροφή της πόλης με τη λύση, ενώ επί τη βάσει των Συμφωνιών Κορυφής του ’79 και των ψηφισμάτων του ΟΗΕ, ήταν αποσυνδεδεμένη.
Δεύτερο, την ενίσχυση και αναβάθμιση της τουριστικής βιομηχανίας των κατεχομένων και την περαιτέρω οικονομική τους ανάσα. Η όποια αναβάθμιση του επιπέδου ζωής στα κατεχόμενα ενισχύει τη λεγόμενη «κρατική ταυτότητα» και απομακρύνει τις πιθανότητες για υπογραφή λύσης στη βάση ακόμη και αυτής της λεγόμενης «καλής ομοσπονδίας».
Τρίτο, τη δημιουργία κλίματος πώλησης περιουσίων στα κατεχόμενα υπό τον κίνδυνο να χαθούν όλα εφόσον το παιχνίδι της Αμμοχώστου και του Κυπριακού εμφανίζεται ως κλειστό.
Υπάρχει, πέραν των ανωτέρω, και κάτι άλλο:
Δεν αποκλείεται η Άγκυρα, μέσω των κατοχικών αρχών, να καλέσει ιδιοκτήτες των ελληνοκυπριακών περιουσίων να προχωρήσουν σε κοινές επενδύσεις με Τούρκους και ξένους, αλλά υπό τους νόμους του παράνομου ψευδοκράτους. Δηλαδή αποδοχής ύπαρξης άλλου κράτους.
Δεν μπορεί να ισχυριστεί κάποιος ότι το αναπτυξιακό πρόγραμμα από την Αμμόχωστο ώς την Καρπασία θα υλοποιηθεί όπως το σχεδιάζουν οι Τούρκοι. Εκείνο που δεν μπορούμε να αποδεχθούμε, είναι ότι:
Α. Οι Τούρκοι μπλοφάρουν.
Β. Εάν πάμε σε συνομιλίες χωρίς να υπάρχει καλή τουρκική θέληση, η Άγκυρα και η κατοχική ηγεσία θα παγώσουν τα πλάνα τους. Θα τα έχουν να επικρέμανται ως «Δαμόκλειος Σπάθη».
Κινήσεις αποτροπής
Οι Τούρκοι άνοιξαν τμήμα του παραλιακού μετώπου της Αμμοχώστου, πριν από τις λεγόμενες εκλογές που πραγματοποιούνται σήμερα στα κατεχόμενα. Ο Ερντογάν ήθελε να στηρίξει τον Τατάρ, αλλά κύριος στόχος του είναι η δημιουργία τετελεσμένων. Επειδή θα χρησιμοποιεί τον ανωτέρω σχεδιασμό ως δαμόκλειο σπάθη στην περίπτωση επανέναρξης συνομιλιών, θα πρέπει να γίνουν κινήσεις αποτροπής.
Η επιβεβαίωση των προηγούμενων ψηφισμάτων του Σ. Ασφαλείας για την Αμμόχωστο, δηλαδή του 550 και του 789, αποτελεί το αυτονόητο. Σημαντική είναι και η αναφορά στις Συμφωνίες Κορυφής Κυπριανού – Ντενκτάς του ’79 για την άνευ όρων επιστροφή της πόλης της Αμμοχώστου στους νόμιμους κατοίκους της. Αληθές είναι το εξής: Ό,τι και αν λέει το Σ.Α., η Τουρκία δύσκολα θα αλλάξει πολιτική χωρίς κόστος. Το Κυπριακό δεν είναι ενταγμένο στο κεφάλαιο 7 για να είναι δυνατή η επιβολή κυρώσεων. Λέει, όμως, ο ΓΓ του ΟΗΕ, όπως και ημέτεροι, ότι πρέπει να πάμε σε συνομιλίες. Ωραία, πώς θα πάμε σε συνομιλίες χωρίς την ανάκληση της τουρκικής απόφασης για την Αμμόχωστο και με όλους τους τουρκικούς σχεδιασμούς να συνιστούν μόνιμη απειλή στην εξής λογική: Εάν δεν υιοθετήσετε τις τουρκικές θέσεις και ναυαγήσει ο διάλογος, η Τουρκία θα προχωρήσει στα επόμενα βήματα για την Αμμόχωστο. Από την άλλη, εάν δεν πάει η ελληνοκυπριακή πλευρά στις συνομιλίες, τότε η Άγκυρα ούτως ή άλλως θα προχωρήσει στα επόμενα βήματα.
Οι δεσμεύσεις της Τουρκίας και ο ΟΗΕ
Η θέση της κυπριακής Κυβέρνησης θα πρέπει να είναι σαφής και προς τον ΓΓ του ΟΗΕ και προς την ΕΕ:
Ο ΓΓ του ΟΗΕ και η ΕΕ θα πρέπει να διασαφηνίσουν πριν από τις συνομιλίες ότι: 1. Χωρίς την εκ των προτέρων ανάκληση της τουρκικής απόφασης δεν μπορεί να γίνει διάλογος και ότι ο ΓΓ του ΟΗΕ στη σχετική του αναφορά προς το Σ. Ασφαλείας θα ζητά την σε βάθος εξέταση του θέματος και την υιοθέτηση σαφούς θέσης. Το θέμα αυτό θα πρέπει να συνδεθεί και με τις έκνομες ενέργειες της Τουρκίας στην Κυπριακή ΑΟΖ και την κατοχή, που σημαίνει την αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων.
Στην όποια μελλοντική πρωτοβουλία, η κ. Λουτ θα πρέπει να έχει σαφείς εντολές από το Σ. Ασφαλείας και τον ΓΓ του ΟΗΕ ότι: Χωρίς την ανάκληση της απόφασης της Τουρκίας και του ψευδοκράτους για την Αμμόχωστο και χωρίς την επιστροφή της πόλης στους νόμιμους κατοίκους της, δεν μπορεί να επαναρχίσει ο διάλογος και ότι την ευθύνη την έχει η Τουρκία και το κατοχικό καθεστώς.
Αγωγές και βέτο και ο Πρόεδρος
Οι θέσεις αυτές θα πρέπει ούτως ή άλλως να υιοθετηθούν από την ΕΕ. Αυτό σημαίνει ότι, στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αυτής της βδομάδας μπορεί να εκδοθεί από την Προεδρία με την σύμφωνο γνώμη όλων των κρατών μελών μια σχετική δήλωση, που θα περιλαμβάνει τα ανωτέρω, καθώς και κάτι άλλο: Εάν η Τουρκία εντός 15, για παράδειγμα, ημερών δεν ανακαλέσει την απόφασή της για την Αμμόχωστο, θα πρέπει να επιβληθούν κυρώσεις. Υπάρχει και κάτι άλλο συναφές: Ο Πρόεδρος πρέπει να ξεκαθαρίσει ότι με την Αμμόχωστο τερματίζεται η ενταξιακή διαδικασία της Τουρκίας. Είχε προ ημερών δεσμευτεί επί τούτου.
Συνεπώς ό,τι υποβάλλεται ενώπιον της ΕΕ για την Άγκυρα θα σταματά στο κυπριακό βέτο, αρχής γενομένης από το θέμα της αναβάθμισης της τελωνειακής ένωσης. Άλλωστε πώς μπορεί να προχωρήσει η ΕΕ σε αναβάθμιση της τελωνειακής της ένωσης με την Τουρκία όταν δεν εφαρμόζει την υφιστάμενη, ισχυριζόμενη ότι δεν αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία; Υπό αυτές τις συνθήκες, θα πρέπει να καταγγελθεί η Άγκυρα ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου του Λουξεμβούργου για την παραβίαση της τελωνειακής ένωσης και δη για αθέμιτο ανταγωνισμό. Το κόστος που μας προκαλεί η Τουρκία θα πρέπει να τύχει ανταπόδοσης.
Διότι, εάν δεν ανταποδώσουμε με σοβαρότητα και μέσα από μελετημένες κινήσεις που θα είναι ενταγμένες σε συγκροτημένη στρατηγική είτε πάμε είτε όχι σε συνομιλίες, θα συνεχίσει τους σχεδιασμούς της και στην Αμμόχωστο και στην ΑΟΖ. Ατυχείς βεβαίως είναι οι θέσεις του Προέδρου ότι περίπου τα όσα συμβαίνουν στην Αμμόχωστο δεν είναι εμπόδιο για την επανέναρξη των συνομιλιών. Όταν ακούν οι ξένοι κάτι τέτοιο, πώς θα αλλάξει η τουρκική πολιτική; Εάν πάει σε διάλογο, χωρίς να είναι καθαρό το σκηνικό, η Τουρκία θα ενεργεί με χειρότερο τρόπο απ’ ό,τι στο παρελθόν.
Κάποτε πρέπει να σβήσουν οι ψευδαισθήσεις και να καταλάβει η Άγκυρα ότι η Κυπριακή Δημοκρατία δεν είναι εκλιπούσα. Μεταξύ, δε, των ψευδαισθήσεων περιλαμβάνεται και το αποτέλεσμα των λεγόμενων εκλογών στα κατεχόμενα. Η απόφαση για το άνοιγμα της Αμμοχώστου αποδεικνύει για πολλοστή φορά ότι κουμάντο κάνει η Τουρκία. Ακόμη και αν θέλει κάποιος Τουρκοκύπριος ηγέτης να της ξεφύγει, δεν μπορεί… Τους έχει αλυσοδεμένους, όπως κι εμάς, με το πιστόλι στον κρόταφο. Έτσι θα πάμε σε διάλογο;
*Δρ των Διεθνών Σχέσεων
