Πασιφανώς αναδειχθείς εις ύψιστον βαθμόν ανώτερος χρημάτων
ΜΙΑ από τις ανέκαθεν απολύτως απαραίτητες αρετές ενός πολιτικού ηγέτη, ένα από τα κυρίως απαιτούμενα προσόντα του:
– Να είναι και να αποδεικνύεται ανώτερος χρημάτων.
– Αναγκαιότατος όρος, αυτό, και προϋπόθεση, ώστε:
– Όχι μόνο να είναι αδιάφθορος αλλά και να φαίνεται δημοσίως.
– Να αναδεικνύεται ενώπιον όλων, πα-σι-φα-νώς, αδιάφθορος
– Και, μάλιστα, όχι κάπως αλλά εις ύψιστον βαθμόν, ανώτερος χρημάτων.
ΤΕΤΟΙΟΣ αναδείχθηκε ο επιφανέστερος των πολιτικών της αρχαιότητας, ο Περικλής. Στην ακμαιότερη ακμή της γενέθλιας αρχαίας αθηναϊκής δημοκρατίας του 5ου προ Χριστού αιώνος. Πολιτικός – υπόδειγμα ανά τους αιώνας μέχρι σήμερα.
Το έγραψε στο Β-65 της Ιστορίας του, ο αυστηρότατος και φειδωλός σε εγκώμια Θουκυδίδης, θαυμάζοντας τον Περικλή και την πολιτική του: «Χρημάτων τε διαφανῶς ἀδωρότατος γενόμενος».
Το σχετικό απόσπασμα, όπως το είχε μεταφράσει ο Ελευθέριος Βενιζέλος είναι το εξής:
… «ο Περικλής, έχων μεγάλην επιρροήν, πηγάζουσαν από την προς αυτόν κοινήν εκτίμησιν και την προσωπικήν του ικανότητα, και πασιφανώς αναδειχθείς εις ύψιστον βαθμόν ανώτερος χρημάτων, συνεκράτει τον λαόν, μολονότι σεβόμενος τας ελευθερίας του, και αυτός μάλλον ωδήγει αυτόν παρά ωδηγείτο από αυτόν. Καθόσον, μη επιδιώκων ν’ αποκτήση επιρροήν δι’ αθεμίτων μέσων, δεν ωμίλει προς κολακείαν, αλλά στηριζόμενος εις την κοινήν προς αυτόν εκτίμησιν, ηδύνατο και ν’ αντιταχθή κατ’ αυτών, προκαλών εν ανάγκη και την οργήν των.
Εν πάση περιπτώσει, οσάκις τους ήθελεν αντιληφθή παραλόγως επηρμένους και αλαζόνας, τους κατέπλησσεν, εμπνέων φόβον διά των λόγων του, και αντιθέτως, οσάκις ήθελε τους αντιληφθή επτοημένους, επανέφερε πάλιν το θάρρος των. Ως εκ τούτου, αι Αθήναι, μολονότι κατ’ όνομα δημοκρατία, εκυβερνώντο πραγματικώς από τον πρώτον των πολίτην»…
ΚΑΤΑ ΑΝΤΙΔΙΑΣΤΟΛΗ, σημαντικότατη και εν τέλει καταστροφική για την Αθήνα, υπήρξε η κατάντια των διαδόχων του εκλιπόντος το 429 π.Χρ. Περικλή. Με κύρια χαρακτηριστικά τους:
(α) Την διαφθορά – φιλοχρήματοι γαρ και «λαδωνόμενοι», και:
(β) Τον άκρατο λαϊκισμό τους – λαοπλάνοι, δημαγωγοί, στο έπακρον.
– Τα έγραψε και γι’ αυτούς ο Θουκυδίδης. Τα μαστίγωνε δε στις αθυρόστομες κωμωδίες του ο συγκαιρινός τους ο Αριστοφάνης. Όπου, στους «Ιππής» του, το 424π.Χρ., έγραφε για τον εκ των διαδόχων του Περικλή, τον Κλέωνα, ότι «είναι παλιάνθρωπος και παλιάνθρωπος και πάλι παλιάνθρωπος και θα το πω αυτό πολλές φορές, γιατί κι αυτός υπήρξε παλιάνθρωπος πολλές φορές κάθε μέρα».
– Παρεμπιπτόντως: Σπουδαιότατο και γι’ αυτά τα ζητήματα βιβλίο, με τίτλο «Προβλήματα της αρχαίας ελληνικής δημοκρατίας», σε μετάφραση από τα γαλλικά του Ν. Αγκαβανάκη 1992, μας άφησε η κορυφαία παγκοσμίως ελληνίστρια, αείμνηστη Γαλλίδα Jacqueline de Romilly.
ΤΗΝ ΠΑΡΕΛΘΟΥΣΑ Κυριακή, 13 τρ., το «Ειρήσθω» σ’ αυτήν τη σελίδα είχε τίτλο «Ποιους θα βρούμε άξιους να κυβερνήσουν Αθήνα και Λευκωσία;». Την επαύριον, λόγω της διαφαινόμενης καταψήφισης του κρατικού προϋπολογισμού από την πλειοψηφία της Βουλής, αναρτήσαμε στο διαδίκτυο, άρθρο με τίτλο «ΟΔΗΓΟΥΜΑΣΤΕ, άραγε, σε πρόωρες προεδρικές εκλογές;». Και μ’ ένα επόμενο ερώτημα: «Με ποιον άραγε δικό μας – ποίων προσόντων – υποψήφιο πρόεδρο;».
ΕΝΑΣ εκ των παλαιόθεν πολύ καλών φίλων, ο Πάνος Ιωαννίδης, μας απάντησε με τα εξής:
«Πρόωρες προεδρικές εκλογές ΔΕΝ πρόκειται να γίνουν! Όμως, αξιοποιώντας σωστά τους 25 μήνες που απομένουν μέχρι τον Φεβρουάριο 2023, είναι αδύνατο να ΜΗΝ εξευρεθεί ΕΝΑ ΠΡΟΣΩΠΟ της προκοπής, με τα τέσσερα χαρακτηριστικά που χρειάζονται:
(1) ΕΝΤΙΜΟΤΗΤΑ, αποδεδειγμένη από την ώρα που γεννήθηκε.
(2) ΥΠΕΡΚΟΜΜΑΤΙΚΗ ΝΟΟΤΡΟΠΙΑ στην άσκηση του λειτουργήματός του, ώστε να προεδρεύει του λαού [και όχι των ημετέρων].
(3) ΚΟΙΝΗ ΛΟΓΙΚΗ, για σωστή επιλογή ανθρώπων και λήψη έγκαιρων και αποτελεσματικών αποφάσεων.
(4) ΙΚΑΝΗ μόρφωση.
Δεν χρειάζονται άλλες ιδιότητες. Όλα τα “υπόλοιπα” εντάσσονται στην Εντιμότητα & στην Κοινή Λογική».
ΣΤΙΣ ΑΡΧΕΣ του μηνός (2.12.2020) είχαμε γράψει και για το… ζευγάρι «Χρήμα & Πολιτικοί»: Θυμηθήκαμε που μας τα έλεγε και από ραδιοφώνου εκείνος ο αγαπημένος αείμνηστος Δάσκαλος ο Κωστής μας ο Κολώτας. Υπομονετικά εξηγώντας πώς τα είχε γράψει ο αειθαλής δυόμισι χιλιάδες χρόνια Θουκυδίδης [Β -60.5].
Εκεί λοιπόν λίγο πριν πεθάνει ο μεγάλος Περικλής, μιλούσε προς τους Αθηναίους που τα βάλανε μαζί του για τις αποτυχίες που είχε στον [Πελοποννησιακό] πόλεμο που είχε αρχίσει πριν ένα-ενάμιση χρόνο [431- 404 π.Χρ.]. Και τους λέει ο Περικλής: «ὀργίζεσθε ἐμοὶ», θυμώνετε μαζί μου, «ὃς οὐδενὸς ἥσσων οἴομαι εἶναι γνῶναί τε τὰ δέοντα καὶ ἑρμηνεῦσαι ταῦτα, φιλόπολίς τε καὶ χρημάτων κρείσσων», που δεν υστερώ από κανένα σε τίποτε στο να γνωρίζω αυτά που πρέπει να γίνουν, να μπορώ να τα εξηγήσω, να πείσω τον λαό γι’ αυτά, αγαπώ την πατρίδα μου και είμαι ανώτερος χρημάτων. Κι έτσι, μ’ αυτά τα λόγια, ο Θουκυδίδης ή ο Περικλής καθορίζουν τα χαρακτηριστικά του σωστού πολιτικού ανδρός:
Είναι εκείνος ο οποίος «γιγνώσκει τα δέοντα», ξέρει τι πρέπει να γίνει, «ερμηνεύει ταύτα», μπορεί αυτά που πρέπει να γίνουν να τα εξηγήσει στον λαό και να τον πείσει, ιδαίτερα να τον πείσει, «φιλόπολίς τε», αγαπά την πατρίδα του και, «χρημάτων κρείσσων» κι είναι ανώτερος χρημάτων.
Διότι – λέει ο Θουκυδίδης ή ο Περικλής – «ὅ γνοὺς καὶ μὴ σαφῶς διδάξας ἐν ἴσῳ καὶ εἰ μὴ ἐνεθυμήθη», εκείνος που γνωρίζει τι πρέπει να γίνει και δεν μπορεί να τα εξηγήσει και δεν μπορεί να πείσει γι’ αυτά, είναι σαν να μην τα γνωρίζει, «ὅ τε ἔχων ἀμφότερα», δηλαδή εκείνος που ξέρει τα δέοντα και μπορεί να τα εξηγήσει, «τῇ δὲ πόλει δύσνους, οὐκ ἂν ὁμοίως τι οἰκείως φράζοι», όμως, δεν αγαπά την πατρίδα του, είναι ανώφελες αυτές οι γνώσεις του.
Ώστε πρέπει να αγαπά και την πατρίδα του. «Προσόντος δὲ καὶ τοῦδε», όταν έχει κι αυτήν την αγάπη για την πατρίδα, «χρήμασι δὲ νικωμένου, τὰ ξύμπαντα τούτου ἑνὸς ἂν πωλοῖτο», όμως νικιέται από το χρήμα και το κέρδος τον παρασύρει, όλες αυτές τις ιδιότητες τις πουλεί γιά ένα μόνο πράγμα, γι’ αυτό το χρήμα. Βλέπετε είναι… παλιές οι καταστάσεις!
Επομένως, ο σωστός πολιτικός άνδρας, για τον Περικλή, είναι, επαναλαμβάνω:
– «γνῶναι τὰ δέοντα» να γνωρίζει αυτά που πρέπει να γίνουν
– «καὶ ἑρμηνεῦσαι ταῦτα» να μπορεί να τα εξηγεί και να μπορεί να πείθει τον λαό γι’ αυτή τη γνώμη του,
– «φιλόπολίς τε καὶ χρημάτων κρείσσων» να αγαπά την πατρίδα του και να είναι ανώτερος χρημάτων.
Λάζαρος Μαύρος
Σημερινή
