Ελληνική πρωτοβουλία για την υλοποίηση της Διεθνούς Διάσκεψης για την οριοθέτηση και την εκμετάλλευση των ενεργειακών πηγών της Ανατολικής Μεσογείου θα αποτελούσε σημαντικότατη στρατηγική κίνηση της εξωτερικής μας πολιτικής
Θεόδωρος Ι. Θεοδώρου*
Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ λίγο πριν την αποχώρησή του από τον Λευκό Οίκο ενεργεί με τρόπο που δεν συνάδει με τους όρους της δημοκρατίας, αλλά πιθανώς αποτελεί χαρακτηριστικό επιθετικού επιχειρηματία. Με κάθε τρόπο και με προκλητικές δηλώσεις, ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προσπαθεί να δείξει ότι δεν υποχωρεί στις σημαντικές πιέσεις της διεθνούς κοινότητας. Οι ηγέτες των χωρών του Κόλπου προσπαθούν να εξομαλύνουν την ένταση που τα τρία τελευταία χρόνια αποσταθεροποιεί την περιοχή. Στην προσπάθεια αυτή συνδράμει και η Αίγυπτος που μαζί με τη Σαουδική Αραβία διαμηνύουν στον κόσμο, αλλά και σε κάθε αμέσως ενδιαφερόμενο, ότι θα μπορούσαν να ανοίξουν τον εναέριο χώρο τους προκειμένου το Κατάρ να επικοινωνεί ευκολότερα με τον υπόλοιπο κόσμο.
Η Σύνοδος Κορυφής των χωρών του Κόλπου (05.01.2021) επεξεργάζεται ήπιες προτάσεις που επιτρέπει σε όλα τα κράτη μέλη του Συνδέσμου να λειτουργούν χωρίς απαιτήσεις που «πονούν» ή αποτελέσματα που διατηρούν ή καλλιεργούν αντεκδικήσεις, ακόμη και μετά την υπογραφή οποιασδήποτε συμφωνίας αρχών ή ουσιαστικών εξελίξεων. Ο φιλικός διακανονισμός πριν ολοκληρωθεί η προσφυγή του Κατάρ στα διεθνή δικαιοδοτικά όργανα δεν διαφεύγει της προσοχής κάθε προσεκτικού αναλυτή αλλά κυρίως των κρατών που εργάζονται για άμβλυνση των προβλημάτων.
Μέσα σε αυτό το περιβάλλον ακραίων και ορθολογικών κινήσεων δραστηριοποιείται η διεθνής κοινότητα και αξιολογεί τους τρόπους που της επιτρέπουν να αποφεύγει μείζονες συγκρούσεις που θα μπορούσαν να προκαλέσουν τεράστιες ζημιές και εκατόμβες θυμάτων. Τα δημοσιεύματα, οι τοποθετήσεις και οι αναλύσεις του Σαββατοκύριακου επιβεβαιώνουν ότι σταδιακά η χώρα μας συμπεριλαμβάνει στην ανάλυσή της τη διεθνή πραγματικότητα προκειμένου να γίνει αντιληπτή η διαφορά της εθνικής διεκδίκησης από την μεθοδική και προσεκτική σύνδεση των συμφερόντων μας με αυτά των συμμάχων, εταίρων και της διεθνούς πραγματικότητας.
Η αξιοποίηση του Διεθνούς Δικαίου και ειδικότερα των ρυθμίσεων του Δικαίου της Θάλασσας που αποφάσισε η διεθνής κοινότητα παρέχουν δικαιώματα και ευκαιρίες εξελίξεων, έστω και αν ατυχώς μερικές φορές χρησιμοποιείται εσωστρεφής γλώσσα που το διεθνές δικαίωμα το εκφράζει ως «μεγάλωμα της πατρίδας». Οι δηλώσεις κυρίως των πολιτικών μας αναλύονται από τους συνομιλητές μας και αξιοποιούνται από τους ανταγωνιστές μας. Περνώντας στη θέση των εταίρων και συμμάχων διαπιστώνουμε ότι από την πλευρά τους εκλαμβάνουν κάποιες απαιτήσεις μας ως μία προσπάθεια που δεν βοηθά στις προσδοκώμενες εξελίξεις και στην υλοποίηση των κοινών στόχων. Από την άλλη πλευρά οι ανταγωνιστές μας, και όχι μόνο η Τουρκία, χρησιμοποιώντας δηλώσεις μας ισχυρίζονται ότι στοχεύουμε σε αποκλεισμό, καθυστέρηση ανάπτυξής, παρέμβαση με τρόπο απαράδεκτο στη ρύθμιση εσωτερικών πολιτικών εξελίξεων στρεφόμενοι κατά των κρατούντων κυβερνήσεων, καθυστερήσεις ορισμού θαλασσίων ζωνών της Ανατολικής Μεσογείου, που ενδιαφέρουν πολλές χώρες.
Σημαντική απάντηση σε όλη αυτή την επιχειρηματολογία που διαστρέφει τις επιδιώξεις της εξωτερικής μας πολιτικής δίδεται από τις σημαντικές συνεργασίες που ξεκίνησαν με τις τριμερείς και έχουν διευρυνθεί δημιουργώντας ευρύτερα σχήματα, ανοιχτά και έτοιμα να δεχθούν περισσότερα μέλη. Κορωνίδα των εξελίξεων το East Med Gas Forum, στο οποίο συμμετέχουν, ξεπερνώντας προκαταλήψεις και στερεότυπα, Ελλάδα, Κύπρος, Αίγυπτος, Ισραήλ, Παλαιστίνη, Ιορδανία, Ιταλία και προσφάτως τα ΗΑΕ.
Ελληνική πρωτοβουλία για την υλοποίηση της Διεθνούς Διάσκεψης για την οριοθέτηση και την εκμετάλλευση των ενεργειακών πηγών της Ανατολικής Μεσογείου θα αποτελούσε σημαντικότατη στρατηγική κίνηση της εξωτερικής μας πολιτικής.
Οι διερευνητικές Αθηνών-Αγκύρας και τα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης στο νατοϊκό πλαίσιο αποτελούν ανεξάρτητες πρωτοβουλίες στις οποίες συζητούν ειδικοί συνομιλητές ή τεχνοκράτες προετοιμάζοντας συναντήσεις υψηλού επιπέδου, προκειμένου οι ενδιαφερόμενες κυβερνήσεις να τοποθετηθούν όπως αυτές κρίνουν σκόπιμο επί των συμπερασμάτων των εργασιών. Παρόμοια ευελιξία παρέχει και οποιοδήποτε συμβουλευτικό ερώτημα προς το Δικαστήριο του Δικαίου της Θάλασσας πριν παραπεμφθεί οποιοδήποτε θέμα στο Δικαστήριο της Χάγης, που απαιτεί συνυποσχετικό των προσφευγόντων πλευρών.
Παρουσιάζοντας τις αναλύσεις των διεθνών γεγονότων όσοι αποφασίζουν να δημοσιοποιήσουν τις απόψεις τους δεν θεωρούν ότι έχουν την απόλυτη γνώση ή τη μοναδική ορθή πρόταση. Αντιθέτως εκτιμούν ότι το πεδίο είναι πολύπλοκο και εκτεταμένο. Με τις αναλύσεις και ερμηνείες του Διεθνούς δικαίου προστίθεται ακόμη μία θετική, δημιουργική ψηφίδα στο πεδίο ανταγωνισμού, αντιπαράθεσης και διεκδικήσεων. Ο αναλυτής, πανεπιστημιακός, πρώην διπλωμάτης, ερευνητής των διεθνών σχέσεων συνδυάζει τη γνώση του, την ερευνητική του δυνατότητα, την ακαδημαϊκή ή επαγγελματική του εμπειρία και την προσφέρειει στη δημόσια συζήτηση για να διευκολύνει στην κατανόηση σύνθετων θεμάτων, χωρίς να φαντάζεται ότι διαμορφώνει εξωτερική πολιτική.
Στις Δημοκρατίες το δημόσιο βήμα είναι ανοιχτό για την ανάπτυξη ελεύθερου λόγου. Αποτελεί όμως ευθύνη της δημοκρατικά εκλεγμένης κυβέρνησης και της αντιπολίτευσης η χάραξη και η υλοποίηση της Εξωτερικά Πολιτικής. Οι αναλύσεις του διεθνούς δικαίου, οι απόψεις για την εθνική κυριαρχία, τα χωρικά ύδατα, την αιγιαλίτιδα ζώνη, τον εναέριο χώρο, τα διεθνή στενά ελεύθερης ναυσιπλοΐας, τη συνορεύουσα ζώνη, την υφαλοκρηπίδα, την ΑΟΖ ορθώς προβάλλονται, επειδή η κοινή γνώμη θέλει να γνωρίζει.
Οι κυβερνήσεις, αναγνώστες ή και αποδέκτες διαφορετικών απόψεων, συνθέτουν την πολιτική τους στη βάση του διεθνούς δικαίου προκειμένου να προωθήσουν τα εθνικά συμφέροντα με σεβασμό στις αρχές του Διεθνούς και Ανθρωπιστικού Δικαίου των κυριαρχικών δικαιωμάτων των γειτόνων, την καλή γειτονία, τις αναπτυξιακές επιδιώξεις και την πρόοδο των λαών. Το συνθετικό αυτό έργο δεν αποτελεί μία απλή διαδικασία, αλλά μία πολύπλοκη και απαιτητική στρατηγική προώθησης των διεκδικήσεων αξιοποιώντας εθνικά πλεονεκτήματα, ευρωπαϊκό πλαίσιο και πλήθος διεθνών και ευρωπαϊκών μηχανισμών που έχουμε δημιουργήσει όλοι μαζί και εξασφαλίζουν, στο μέτρο του δυνατού, τη διεθνή συνεργασία.
Ο άξονας στρατηγικής συνεργασίας Αθηνών, Άμπου Ντάμπι, Δελχί απαιτεί ενίσχυση των διευθύνσεων της Κεντρικής Υπηρεσίας και των Αρχών του Εξωτερικού. Ωρίμασαν οι συνθήκες και επιβάλλεται σημαντική αύξηση του προϋπολογισμού, ώστε Εξωτερική και Αμυντική Πολιτική να αναπτύσσονται δυναμικά διαθέτοντας όλα τα σύγχρονα εργαλεία που απαιτεί η αποστολή τους.
*Πρέσβης ε.τ.
