Η ιστορία του κυπριακού προβλήματος συνδέεται άρρηκτα με μια διαρκή διεκδικητική στάση της Άγκυρας να ελέγξει χώρο, πληθυσμό, κατά ταύτα δε και τη γεωπολιτική θέση της μεγαλονήσου, έτσι ώστε να εδραιώσει παντί τρόπω τον παρεμβατικό της ρόλο στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο.
Ο πλήρης έλεγχος της Κύπρου, που από τη δεκαετία του 1950 αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της τουρκικής στρατηγικής, παρέμεινε αμετάβλητη στόχευση στη διαδρομή του χρόνου, παρά τις αλλαγές κυβερνήσεων και καθεστώτων στην Άγκυρα.
Ο κατά τα ανωτέρω στόχος θα μπορούσε να συντελεστεί, είτε μέσω μιας διζωνικής ομοσπονδιακής διάρθρωσης μιας νέας κρατικής οντότητας μετά την επίλυση του Κυπριακού, όπου τα κρίσιμα ζητήματα εθνικής ασφάλειας, εξωτερικής πολιτικής και ελέγχου των πληθυσμιακών ροών, δηλαδή των εξωτερικών συνόρων της χώρας θα βρίσκονται υπό έμμεσο ή άμεσο τουρκικό έλεγχο, καθώς η διζωνική ομοσπονδιακή διάρθρωση απαιτεί τη συναίνεση και των δυο μερών επ’ αυτών, δηλαδή στην κυπριακή περίπτωση και των Τουρκοκυπρίων, παραπέμποντας ευθέως στην Άγκυρα, είτε διά μιας συνομοσπονδιακής δομής δυο κρατιδίων, όπου το ένα, ο βορράς εν προκειμένω, όντας άρρηκτα συνδεδεμένος με την Τουρκία, θα αναπτύσσει πολιτικές ισχύος και επιρροής απέναντι σε έναν μετέωρο, ασθενή και αναζητούντα προστασία και προσανατολισμό, νότο.
Η Τουρκία, μετά από παρέλευση διαπραγματεύσεων δεκαετιών, διαπιστώνοντας πως δεν υπάρχει ούτε τόπος, ούτε προσανατολισμός οποιασδήποτε κυπριακής κυβέρνησης να προχωρήσει σε υπό τουρκικής επικυριαρχίας όρους λύση στο κατά τα ανωτέρω πλαίσιο της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας, μεταβάλλει σήμερα το τακτικό επίπεδο της στρατηγικής της σε προβολή πολιτικών συνομοσπονδιακής δομής, που κατά τα ανωτέρω και με δεδομένους τους όρους και τις προϋποθέσεις του διεθνοπολιτικού γίγνεσθαι σημαίνει δυο κράτη, ένα τουρκικό συνιστών εν τοις πράγμασι προέκταση του υφάλου της Ανατολίας, και ένα μετέωρης πορείας και παρουσίας ελληνικό.
Οι παραπάνω τακτικής υφής κινήσεις της Άγκυρας παραπέμπουν σε μια προβολή των δεδομένων της περιοχής, όπου στην τουρκική πολιτική αντίληψη είναι εμπεδωμένη η διάσταση μιας απουσίας των Αθηνών από την πορεία των πραγμάτων της κυπριακής υπόθεσης. Εάν η Άγκυρα θεωρούσε δεδομένη την στο πλαίσιο ενός σεναρίου συνομοσπονδίας ενεργό υποστήριξη του ελληνικού κράτους στο ελεύθερο τμήμα της Κύπρου, δεν θα προχωρούσε σε μια τέτοια κίνηση, γιατί μια ισχυρή παρουσία των Αθηνών στη μεγαλόνησο θα συνιστούσε μια διαρκή απειλή ανάσχεσης της τουρκικής αναθεωρητικής πολιτικής, συνθήκη που επ’ ουδενί θα αποδεχόταν ο τουρκικός παράγοντας, δεδομένων των διαχρονικών σχεδιασμών της Άγκυρας.
Το παραπάνω σενάριο ενεργοποιούμενο θα συνιστούσε μια άνευ εταίρου μεταφορά της ελληνοτουρκικής αντιπαράθεσης από το Αιγαίο στα νώτα της Τουρκίας, πράγμα που θα αποτελούσε ευλόγως γεωστρατηγική αναβάθμιση της Ελλάδας στην περιοχή της νοτιοανατολικής Μεσογείου, προβάλλοντας ταυτόχρονα ως υπαρξιακός κίνδυνος για την Άγκυρα.
Τα ανωτέρω αναδεικνύουν το πόσο εθνικά σημαντικός και ζωτικής σημασίας για την επιβίωση του Ελληνισμού της Κύπρου καθίσταται και σήμερα ο ρόλος της Αθήνας ως ενεργού παρουσίας στην περιοχή, όπου η διασύνδεση Αθηνών – Λευκωσίας σε θέματα άμυνας, ασφάλειας, ενέργειας και κατά ταύτα υπεράσπισης θαλασσίων ζωνών και ευρύτερου εθνικού χώρου, αποτελούν ενεργό μονόδρομο όχι μόνο υπεράσπισης της Κύπρου, αλλά και ανάδειξης ενός σημαντικού γεωπολιτικού ρόλου της Ελλάδος στην ευρύτερη περιοχή.
Οι σημερινές εξελίξεις, που άπτονται του κυπριακού προβλήματος, επιβάλλουν στην Αθήνα να κατανοήσει πως η σύναψη συμμαχιών με κρίσιμους παράγοντες της περιοχής, στις οποίες επενδύει γεωπολιτικά, θα ενδυναμωθούν και θα αναδειχθούν στρατηγικά, εφόσον η Αθήνα αποφασίσει να εμπεδώσει ενεργό παρουσία στο αδούλωτο κομμάτι του Ελληνισμού, που παραπέμπει στη μεγαλόνησο.
Χριστόδουλος Γιαλλουρίδης
Ομότιμος Καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής, Πάντειο Πανεπιστήμιο
Σημερινή
