Ο Μάρκος Δράκος πέθανε, μαζί με τις ψυχές μας…
Συμπληρώθηκνα χθες 18 Ιανουαρίου 2021, 64 χρόνια από την επέτειο της θυσίας του ήρωα της ΕΟΚΑ Μάρκου Δράκου. Βρετανοί και Τούρκοι χαρακτήριζαν (και συνεχίζουν σε μεγάλο βαθμό) να χαρακτηρίζουν την ΕΟΚΑ ως «τρομοκρατική οργάνωση». Αλήθεια, πόσες τρομοκρατικές οργανώσεις έχουν να καυχηθούν αγωνιστές με την αρετή, το ήθος, την σεμνότητα και την αγάπη του Μάρκου Δράκου;
Δρ Λάμπρος Γ. Καούλλας
Συμπληρώθηκαν χθες, 18 Ιανουαρίου 2021, 64 χρόνια από την επέτειο της θυσίας του ήρωα της ΕΟΚΑ Μάρκου Δράκου. Βρετανοί και Τούρκοι χαρακτήριζαν (και συνεχίζουν σε μεγάλο βαθμό) να χαρακτηρίζουν την ΕΟΚΑ ως «τρομοκρατική οργάνωση». Αλήθεια, πόσες τρομοκρατικές οργανώσεις έχουν να καυχηθούν αγωνιστές με την αρετή, το ήθος, την σεμνότητα και την αγάπη του Μάρκου Δράκου;
Ο τομεάρχης Μάρκος Δράκου, ο «Αρχιαντάρτης», όπως χαρακτηρίστηκε μεταγενέστερα, ήταν ο ηγέτης της ομάδας «Ουρανός» της ΕΟΚΑ, της εθνικοαπελευθερωτικής-ενωτικής ένοπλης οργάνωσης του Κυπριακού Ελληνισμού.
Κάτι που χαρακτήριζε τον κορυφαίο αγωνιστή Μάρκο Δράκο ήταν η βαθιά και γνήσια πίστη του και η θρησκευτική του ευλάβεια, η οποία ήταν αυθεντική στην ουσία της και όχι αποτέλεσμα κοινωνικής πίεσης ή μηχανιστικής διαδικασίας. Ήταν τόσο αληθινό το ορθόδοξο βίωμα και η χριστιανική του αγωγή, που δεν του επέτρεπαν καν το μίσος προς τον εχθρό, εναντίον του οποίου αγωνιζόταν. Τέτοιο ήταν το ήθος του, που έφτασε στην κορυφή του ηρωισμού, αγγίζοντας την αγιότητα.
Η ομάδα «Ουρανός» με επικεφαλής τον Μάρκο Δράκο
Κάπως έτσι τον θυμάται, με έντονη συγκίνηση και δάκρυα στα μάτια, ο συναγωνιστής του στην ομάδα «Ουρανός», Ευτύχιος Σαλάτας, μέσα από την μαρτυρία που μας έδωσε τον Ιανουάριο του 2020:
«Βγήκε από τον Αρχηγό “Διγενή” η διαταγή “Προς την Νίκη” για έναρξη του αντάρτικου, έτσι ήταν το σύνθημα», και θυμάται ως ημερομηνία την 29η Νοεμβρίου 1955. «Ήρθε ένα αυτοκίνητο, φορτηγό, και εφέραν το να μπούμε μέσα, είχε και ένα μουσαμά για να μας σκεπάσει από πάνω. Θα ήταν η πρώτη επιχείρηση που θα κάναμε, ως αντάρτες, εναντίον των Άγγλων. Ήταν έτσι δειλινό, νύχτα που’ χε να πάμε, μπορώ να σου πω σουρούπωσε και λίγο, και πριν να πάμε να μπούμε μέσα στο αυτοκίνητο, ο Μάρκος Δράκος μας λέει “σας παρακαλώ, να κάμουμε μια προσευχή”.»
Όπως θυμάται ο συναγωνιστής του Ευτύχιος, ο Μάρκος έβαλε όλη την ομάδα και ξεκίνησε να προσεύχεται: «Θεέ μου, συγχώρα μας γι’ αυτό που πάμε να κάμουμε», δηλαδή να πάνε να σκοτώσουνε ανθρώπους, «αλλά, είναι για να αγωνιστούμε για την πατρίδα μας». Με δάκρυα στα μάτια, ο Ευτύχιος Σαλάτας είπε: «Τούτα τα λόγια δεν τα ξεχάνω ποτέ μου. Εκλαίαμε όλοι. Αυτός ήταν ο Μάρκος ο Δράκος.»
Η επιχείρηση στην οποία αναφέρθηκε ο κ. Σαλάτας ήταν στον Καλοπαναγιώτη, όπου πήγαιναν για να στήσουν μια ενέδρα. Τελικά δεν πέρασαν οι Άγγλοι, οπότε πριν να ξημερώσει έφυγαν κατευθυνόμενοι προς τον Άγιο Ιωάννη τον Λαμπαδιστή του Καλοπαναγιώτη, όπου και διανυκτέρευσαν μέσα στην εκκλησία. Την επομένη κτύπησαν ξανά τους Άγγλους με ρίψη χειροβομβίδας στον Αστυνομικό Σταθμό Πεδουλά. Έπειτα, όπως θυμάται ο Ευτύχιος Σαλάτας, «φύγαμε, νύχτα πάλι, από τον Πεδουλά, περπατητοί ως τον Κύκκο, με νερά, όπως αυτά τα νερά δεν εξαναείδα έτσι πράμα. Τα παπούτσια μας, τα εσώρουχά μας, όλα βράχηκαν, και εμείς πηγαίναμε.»
Ένας άλλος από τους άνδρες του, ο ασύλληπτος αντάρτης Σάββας Ταλιαδώρος, ο οποίος απεβίωσε τον Δεκέμβριο του 2019, μίλησε στο «ΡΙΚ1», τον Μάιο του 2019, επίσης με ευλάβεια και σεβασμό για τον ομαδάρχη του:
«Ο Μάρκος Δράκος ήταν εξαιρετικός, απ’ όλους τους αντάρτες που εγνώρισα. Προτού πάμε στην ενέδρα, μας ενήστευκε. Δεν ετρώαμε πόλιπιφ, σαλμό, τσαρτελλούι. Ελιές και ποξαμαθκιά, και επαίρναμε διπλά μετά την ενέδρα να φάμε. Όμως, έβρισκε παπά και εκκλησιά και έπαιρνε την ομάδα η ώρα 9 την νύχτα με το κερί να μας κοινωνήσει διότι δεν εξέραμε αν θα στραφούμε πίσω.» Τις τελευταίες δέκα μέρες πριν την θυσία του, ο Μάρκος πήρε την ομάδα τους, όπως θυμόταν ο Σάββας Ταλιαδώρος, και κοινώνησαν στο εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία, μεταξύ Καλοπαναγιώτη και Μουτουλλά.
Ο «Λυκούργος» της ΕΟΚΑ, ήταν ένας από τους πρωτεργάτες της επανάστασης, παρών από την 1η Απριλίου 1955 με τις βόμβες που τάραξαν την Λευκωσία και σήμαναν την έναρξη του αγώνα. Η πρώτη του ομάδα, η «Αστραπή», κτύπησε το CBS (Κυπριακή Ραδιοφωνική Υπηρεσία) τα μεσάνυκτα της 31ης Μαρτίου προς 1η Απριλίου. Την ίδια ακριβώς ώρα, η ομάδα του Στυλιανού Λένα, στην οποία συμμετείχε ο Ευτύχιος Σαλάτας, κτύπησε το Βρετανικό Στρατηγείο Μέσης Ανατολής, στο Στρατόπεδο Wolseley Barracks, ενώ η ομάδα του Χαράλαμπου Μούσκου επιτέθηκε στις εγκαταστάσεις της Αρχιγραμματείας.
Ο Μάρκος Δράκος ήταν γόνος φτωχής οικογένειας και είδε το φως στις 24 Σεπτεμβρίου 1932 στη Λεύκα, όπου και πέρασε τα παιδικά του χρόνια. Είχε δύο μικρότερες αδελφές, την Μεγαλύνη και την Μαρία. Πατέρας του ο Κυριάκος Δράκος από τον Καλοπαναγιώτη και μητέρα του η Δέσποινα από τη Βατυλή, που είχαν εγκατασταθεί στη Λεύκα. Ήταν άριστος μαθητής και το 1952, σε ηλικία 20 ετών, έγινε μέλος της ΠΕΟΝ (Παγκύπρια Εθνική Οργάνωση Νεολαίας), ενώ ήταν δραστήριο στέλεχος της ΟΧΕΝ (Ορθόδοξη Χριστιανική Ένωση Νέων) και της ΣΕΚ (Συνομοσπονδία Εργατών Κύπρου). Λάτρευε βαθιά την Κύπρο και τη φύση της, ειδικά τα βουνά του Τροόδους.
Στην πλούσια αγωνιστική δράση του συμπεριλαμβάνεται η δολοφονική απόπειρα με βόμβα στο σινεμά κατά του Κυβερνήτη Robert Armitage στις 25 Μαΐου 1955 και η καταστροφή του γεφυριού του Κοκκινόκρεμου. Συνελήφθη και φυλακίστηκε στο Φρούριο της Κερύνειας, απ’ όπου και δραπέτευσε στις 23 Σεπτεμβρίου 1955 για να βγει αντάρτης στα βουνά. Εκεί, ανασύνταξε την ομάδα του, μετονομάζοντάς την «Ουρανός». Εν τω μεταξύ, οι Βρετανοί τον είχαν επικηρύξει για 5,000 λίρες.
Ο Μάρκος Δράκος, δεύτερος από αριστερά με τραγιάσκα, με άλλους αντάρτες στο λημέρι της «Βασιλικής» Κύκκου, ύψωμα «Καλόγηρος», τον Ιανουαρίου του 1956. Στο μέσο, ο Αρχηγός της ΕΟΚΑ, Γεώργιος Γρίβας Διγενής
Ο Μάρκος συμμετείχε στην επική μάχη στο Μερσινάκι στις 15 Δεκεμβρίου 1955, όπου έπεσε μαχόμενος ο Χαράλαμπος Μούσκος και συνελήφθησαν οι Ανδρέας Ζάκος και Χαρίλαος Μιχαήλ, τους οποίους απαγχόνισαν μετά οι Άγγλοι. Ο Μάρκος Δράκος κατόρθωσε να διαφύγει τραυματισμένος. Ήταν επίσης επικεφαλής της ένοπλης φρουράς, η οποία επιτηρούσε στην Ιερά Μονή Κύκκου, κατά την μυστική συνάντηση Αρχιεπισκόπου Μακαρίου και Συνταγματάρχη Γεώργιου Γρίβα στις 28 Φεβρουαρίου 1956. Μαζί με τον Πολύκαρπο Γιωρκάτζη έστησαν στις 12 Νοεμβρίου 1956 ενέδρα κατά φάλαγγας στον δρόμο Λεύκας – Καλοπαναγιώτη.
Το αυτόματο “Sten” του Μάρκου Δράκου
Στις 15 με 16 Ιανουαρίου 1957, μαζί με τέσσερις αντάρτες του είχαν υποχρεωθεί να εγκαταλείψουν το κρησφύγετό τους και να καταφύγουν στον τομέα Σολέας στην περιοχή Τρουλλινός του χωριού Καλοπαναγιώτης, κατόπιν εκτεταμένων ερευνών, που άρχισαν μετά από προδοσία. Ο Μάρκος Δράκος έπεσε νεκρός σε ενέδρα μεταξύ Ευρύχου και Σινά Όρους, κοντά στα μεσάνυχτα της 18ης Ιανουαρίου 1957.
Ο Δράκος θάφτηκε στα Φυλακισμένα Μνήματα στις Κεντρικές Φυλακές Λευκωσίας, αφού οι Βρετανοί «έκλεψαν δολίως» την σορό του από τους γονείς του. Οι τελευταίοι είχαν πάει στο νεκροτομείο του νοσοκομείου της Πεντάγυιας για να παραλάβουν το νεκρό παλληκάρι τους, να το ντύσουν με τα καλά του, το άσπρο πουκάμισο και την γαλάζια γραβάτα και να τον κηδεύσουν στην Λεύκα.
Ο εικαστικός Γιάννης Γίγας φιλοτέχνησε την «αγιογραφία» του, εικονίζοντάς τον ως «Υπερίων» που κρατεί ρομφαία και σταυρό.
Το 2015 κυκλοφόρησε από την εφημερίδα «Σημερινή» ο δίσκος «Χοές» του μουσικοσυνθέτη Γιώργου Θεοφάνους, με αφορμή τα 60χρονα της ΕΟΚΑ, με μελοποιημένα ποιήματα της Κλαίρης Αγγελίδου. Η ωδή του Κώστα Μακεδόνα στον ήρωα φέρει τίτλο «Μάρκος Δράκος (Δυο Δέσποινες)».
Σημερινή
