Ο ρεμβασμός του Δεκαπενταυγούστου και η επέτειος των 200 ετών από την έναρξη της Ελληνικής Επαναστάσεως καθοδηγούν τη σκέψη μου την ώρα που γράφω αυτές τις γραμμές. Και τις αφιερώνω στην Παναγία, την Υπέρμαχο Στρατηγό μας, και στην πίστη των αγωνιστών του 1821.
Μπορεί κάποιοι από αυτούς να είχαν διαβάσει και να είχαν επηρεαστεί από ορισμένα κείμενα του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού. Όμως η συντριπτική πλειοψηφία των αγωνιστών και των πρωτεργατών της Ελληνικής Επαναστάσεως είχε ως κίνητρο και ως ελπίδα την Ορθοδοξία, την πίστη ότι η Παναγία θα βοηθήσει.
Από το Οκτώβριο του 1820 η Φιλική Εταιρεία είχε ορίσει ότι η εξέγεση στην Πελοπόννησο, στη Ρούμελη και σε άλλα μέρη του Εληνισμού θα αρχίσει την ημέρα του Ευαγγελισμού για να συνδεθεί η Παναγία με την Ελευθερία. Μας το λέει και ο Θ. Κολοκοτρωνης: Από το 1820 γνώριζαν ότι στις 25 του Μάρτη θα γίνει ο ξεσηκωμός.
Τον Απρίλιο του 1821 η Ιερά Μονή της Παναγίας Δαμάστας έδωσε υποστήριξη στον Αθανάσιο Διάκο και στον Πανουργιά. Ο Ηγούμενος Νεόφυτος εφονεύθη στη μάχη της Αλαμάνας. Ο Οπλαρχηγός Δυοβουνώτης έδειξε την ευγνωμοσύνη των Ελλήνων δίνοντας χρήματα για την αγιογράφηση του Ναού της Μονής.
Στις 30 Ιανουαρίου 1823, στο τρίτο έτος της Επαναστάσεως, βρέθηκε στην Τήνο η εικόνα του Ευαγγελισμού, η πολύ γνωστή μας Παναγία της Τήνου. Το γεγονός συγκίνησε τους αγωνιστές και θεωρήθηκε ως ένα καλό μήνυμα για την έκβαση της Επαναστάσεως.
Στη Παναγία στο Χρυσοβίτσι κάθεται γονατιστός ο Γέρος του Μοριά, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, και την παρακαλεί να του δώσει βοήθεια, στρατιώτες και νίκες Η προσευχή του εισακούσθηκε.
Στην Παναγία του Προυσού, στην Ευρυτανία ξεκουραζόταν ο Γεώργιος Καραϊσκάκης, όταν τον ταλαιπωρούσε η ασθένεια και ο πυρετός. Και της χάρισε σχεδόν όλα τα χρήματά του για να ανακαινισθει το μοναστήρι και για να κατασκευασθεί η μεταλλική επένδυση της εικόνας της Παναγίας, το «πουκάμισο» όπως λέγεται.
Στην Ιερά Μονή της Παναγίας Δοβρά, κοντά στη Βέροια, έκαναν το 1822 τις συσκεψεις τους οι αρχηγοί των Ελλήνων Μακεδόνων. Ο Καρατάσος, ο Γάτσος, ο Ζαφειράκης και άλλοι. Εκεί έδωσαν τις πρώτες μάχες, γι’ αυτό οι Τούρκοι κατέστρεψαν το μοναστήρι και κρέμασαν στην πλατεία της Βέροιας τον Ηγούμενο Γεράσιμο.
Κάθε χρόνο στις 15 Αυγούστου ο ναύαρχος Σαχτούρης έδινε εντολή στα πληρώματα να υψώσουν τη σημαία και να ρίξουν εορταστικές κανονιές για να τιμήσουν την Παναγία Υπέρμαχο Στρατηγό.
Στην Παναγία προσευχόταν ο Ψαριανός πυρπολητής Κωνσταντίνος Κανάρης πριν και μετά από τα μεγάλα θαλασσινά κατορθώματά του.
Την εικόνα της Παναγίας είχε πάντα δίπλα του ο Ιωάννης Καποδίστριας και στη Ρωσία και στη Γενεύη και στην Ελλάδα, όταν ήλθε το 1828 ως πρώτος Κυβερνήτης. Ο ίδιος ζήτησε να ταφεί στον εσωτερικό περίβολο της Ι. Μονής την Παναγίας Πλατυτέρας στην Κέρκυρα.
Και στη Μεγαλόνησο Κρήτη η σφραγίδα των Κρητικών επαναστατών του 1821 έφερε ως σύμβολο την εικόνα της Παναγίας.
Άλλωστε επί 4 αιώνες η Μεγάλη Ιδέα που έτρεφε τους υποδούλους είχε την αναφορά της στην Παναγία: «Σώπασε κυρά Δέσποινα και μην πολυδακρύζεις. Πάλι με χρόνους, με καιρούς, πάλι δικά Σου θά’ ναι»!
Κωνσταντίνος Χολέβας
