Είναι ή δεν είναι άρρωστος ο Ερντογάν; Πόσο θα αντέξει; Τι θα γίνει μετά; Η υγεία του Τούρκου Προέδρου απασχολεί κατά τους τελευταίους μήνες τα αμερικανικά και ευρωπαϊκά κέντρα ερευνών και τις δεξαμενές σκέψης. Απασχολεί, όπως είναι αναμενόμενο, και τους Έλληνες αναλυτές και έτσι ακούμε και διαβάζουμε διάφορα σενάρια.
Βεβαίως είναι άξιον συζητήσεως το πολιτικό μέλλον της γειτονικής χώρας. Και φυσικά όλοι διερωτώμαστε αν η επόμενη ημέρα για την Τουρκία θα φέρει αλλαγές στην εξωτερική και αμυντική πολιτική των γειτόνων.
Νομίζω ότι η συζήτηση γίνεται σε λάθος βάση. Ο Ερντογάν δεν κυβερνά μόνος του ούτε είναι αυτόνομος. Εκφράζει τη σταθερή και διαχρονική ιδεολογία του τουρκικού κράτους. Μάλιστα έχω παρατηρήσει ότι όσο ο Ερντογάν ήταν Πρωθυπουργός οι ελληνοτουρκικές σχέσεις ήσαν πιο ήρεμες. Η επιθετική ρητορική άρχισε όταν ο Ερντογάν έγινε Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Έχω μία εξήγηση: Ως Πρωθυπουργός εξέφραζε το κόμμα του. Ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας εκφράζει πλέον το κράτος. Ένα κράτος με δομές, θεσμούς και ιδεολογία που δεν αλλάζουν κάθε λίγο και λιγάκι. Ένα κράτος, το οποίο έχει επί δεκαετίες μία μακροπρόθεσμη πολιτική για τα εσωτερικά και εξωτερικά ζητήματα.
Ο Ερντογάν καθοδηγείται πλέον από τη σταθερή ιδεολογία του Κράτους, δεν την καθοδηγεί. Βάζει την προσωπική σφραγίδα του σε ορισμένα ζητήματα, αλλά δεν αλλάζει τον πυρήνα της εθνικής και κρατικής ιδεολογία. Μιάς ιδεολογίας, η οποία έχει έναν άγραφο κανόνα: Το σύγχρονο τουρκικό κράτος πρέπει να βλέπει ως αντιπάλους τους Έλληνες και τους Αρμενίους. Και μετά τον Ερντογάν αυτή θα είναι η γραμμή. Διότι δεν είναι κομματική. Είναι κρατική.
Ο Ερντογάν είχε αρχικά το σχέδιο να «αμερικανοποιήσει» την εσωτερική πολιτική ζωή της Τουρκίας και να μετατρέψει το σύστημα σε δικομματικό, όπως είναι και το αμερικανικό. Προσπάθησε να επιβάλει μία Προεδρική Δημοκρατία, περίπου στο πρότυπο των ΗΠΑ, όπου ο Πρόεδρος διορίζει τους υπουργούς. Το σχέδιο παραμένει στο μυαλό του, αλλά έχει υποστεί τροποποιήσεις με πολλά στοιχεία αυταρχισμού. Πάντως έχει πείσμα και δεν εγκαταλείπει τους στόχους του.
Βεβαίως υπάρχει πάντα ο κίνδυνος μιας επιθετικής δράσης κατά της Ελλάδος. Όχι μόνον επί Ερντογάν, αλλά και αν υπάρξει αλλαγή προσώπων. Ο κίνδυνος αυξάνεται όσο επιδεινώνεται η οικονομική κατάσταση στην Τουρκία. Μία χρεωκοπημένη Τουρκία, για να αποφύγει την κοινωνική έκρηξη και τις διαμαρτυρίες, είναι πιθανόν να στρέψει την προσοχή του λαού προς τον «κακό γείτονα», δηλαδή την Ελλάδα.
Η ελπίδα κάποιων Ελλήνων αναλυτών ότι μία επόμενη κυβέρνηση στην Τουρκία θα είναι φιλειρηνική ή πιο συνεργάσιμη, δεν με βρίσκει σύμφωνο. Και ο Κιλιτσντάρογλου και η Ακσενέρ έχουν πολλές φορές χαρακτηρίσει το Ερντογάν υποχωρητικό έναντι της Ελλάδος.
Ας μην έχουμε, λοιπόν, αυταπάτες και ας συνεχίσουμε την αμυντική προετοιμασία μας και την πολυμερή διπλωματική θωράκισή μας. Και ας παρακολουθήσουμε με προσοχή την αύξηση της τουρκικής επιρροής στην Αφρική.
Η διαδοχολογία οδηγεί σε παράθεση ονομάτων. Οι γνώστες των τουρκικών πραγμάτων προβλέπουν ότι πάλι από τον χώρο του πολιτικού Ισλάμ θα προέλθει ο διάδοχος, όταν έλθει εκείνη η ώρα. Ακούγονται και γράφονται τα ονόματα του Αλί Μπαμπατζάν και του Νουμάν Κουρτουλμούς. Το μέλλον θα δείξει.
Κωνσταντίνος Χολέβας
