Είχε και έχει κάτι να μας διδάξει το ήθος των ανθρώπων που υπέγραψαν το Ενωτικό Δημοψήφισμά. Ποιο το ήθος εκείνης της Κύπρου που κυριολεκτικά κοπίαζε για τον επιούσιο. Τι πέρασε από το 1900 μέχρι το 1950 ο Κυπριώτης Χριστιανός Ορθόδοξος Έλληνας και γιατί ζητούσε ΑΥΤΟΔΙΑΘΕΣΗ και Ένωση με την Ελλάδα.
Δεν ήξεραν οι χωρικοί της Κύπρου από αποικιοκρατική στρατηγική και τακτική. Ούτε είχαν ποτέ ακούσει για τον μεθοδικό εχθρό τους τον Άιβον Κερκπάτρικ, στρατηγικό εισηγητή της διχοτομικής μας σταύρωσής από τα χρόνια του πενήντα.
Ηθικά είχαν απόλυτα δίκαιο. Ήταν ένας λαός σκληροδούλης και θυσιαστικός. Ζούσε ακόμη το θαύμα που ψηλάφισε ο ποιητής Σεφέρης. Το ήθος εκείνου του λαού των παππούδων και των γιαγιάδων μας, τον τρόπο ζωής την αρχοντιά τους την αγάπη τον ιδρώτα για το κοινό καλό καθημερινά οφείλαμε από τότε να το διδάσκουμε.
Όσο έζησα όσους χωρκανούς μου υπέγραψαν εκείνο το Δημοψήφισμά και που ζούσαν κοινοτικά εκείνα τα έτη παλεύοντας για τον επιούσιο με υπομονή αξιοθαύμαστη μόνον πλούτον απεκόμισα. Ούτε άππωμαν, ούτε απουσία μέτρου και συνέσεως.
Στο ήθος το πρωτινό εκείνων των ετών, να επιστρέψουμεν πρώτα. Να αφήσουμεν τις πολυβολικές δηλώσεις ντυμένοι και ντυμένες στα πανάκριβα. Να επιστρέψουμε σε οδούς αληθείας μακράν των σκοπιμοτήτων και των εγωπαθών μας γιναθκιών.
Γιάννης Πεγειώτης
