Οι σφαγές των Αρμενίων και των Ελλήνων
Βοά το αίμα των Αρμενίων, βοά η κατάρα των Ποντίων, για τις γενοκτονίες του 1894 και 1919 που αιματοκύλησαν δυο έθνη και τον πολιτισμό της ανθρωπότητας σε μια εικοσαετία. Το πρώτο έγκλημα διέταξε ο «τρελλός τύραννος του τρόμου», στις 24 Απριλίου 1894, όπως χαρακτήρισε τον Αβδούλ Χαμίτ ο Ανατόλ Φρανς και το δεύτερο ο Μουσταφά Κεμάλ, στις 19 Μαϊου 1919, με τον αποτρόπαιο Ταλαάτ Πασά, που το δικαστήριο του Βερολίνου χαρακτήρισε κτήνος.
Θύματα 1.500.000 Αρμενίων και 350. 000 Ποντίων Ελλήνων αντιστοίχως, ενώ προστίθενται ενάμισι εκατομμύριο Μικρασιατών προσφύγων και εφτακόσιες πενήντα χιλιάδες νεκρών. Οι γενοκτονίες της φρίκης που απετέλεσαν μακάβριες εισαγωγές στις παγκόσμιες αιματοχυσίες του 20ού αιώνα. Βέβαια, οι σφαγές των μεν Ελλήνων άρχισαν από την εμφάνιση των Τούρκων στην ιστορία της Μικράς Ασίας όταν ο πληθυσμός της Βυζαντινής επαρχίας ανερχόταν στα 9 εκατομμύρια, αρχές του 11ου αιώνα, των δε Αρμενίων τον ίδιο αιώνα από το Άνιον της Αρμενίας.
Στην δραματική εξέλιξη των εγκλημάτων σημειώνονται με αίμα γεγονότα εφιαλτικά και ειδεχθή που στιγματίζουν καταγγελίες του Γλάδστωνος (6 Οκτ.1895) και καταδίκη της Βουλής των Κοινοτήτων, ο αποτροπιασμός του Τούρκου Δαμάντ Φερίντ Πασά στη συνδιάσκεψη ειρήνης των Παρισίων ( 17 Ιουνίου 1917), τα διπλωματικά Γερμανικά Έγγραφα «Deutchland und American 1914-’18, o Άγγλος Βισκάουντ Μπράϊς, ο Αμερικανός πρέσβης Χένρυ Μόργκεντάου, ο Αμερικανός Πρόξενος Τζιωρτζ Χόρτον, ο Γερμανός Γιοχάνες Λέψιους, η «Γαλάζια Βίβλος» της Βρεταννικής Κυβέρνησης, ο Άγγλος ιστορικός Άρνολντ Τόϋνμπη, ο Ανρύ Μπαρμπύ στη «Ζουρνάλ», ο Φρίντγιοτ Νάνσεν «Η Αρμενία και η Εγγύς Ανατολή», ο Ζωρζ Κλεμανσώ και απειρία άλλων ερευνητών, δημοσιογράφων, συγγραφέων.
Το ρέκβιεμ του θανάτου συνέθεσαν οι μαζικοί θρήνοι των 50.000 Αρμενίων που σκοτώθηκαν ή βασανίστηκαν, των 50.000 που πέθαναν από την πείνα και το κρύο, διόμισυ χιλιάδων χωριών που καταστράφηκαν, 40.000 που αλλαξοπίστησαν διά πυρός και σιδήρου, 500.000 Αραμαίων, 350.000 Ποντίων Ελλήνων.
Η Αρμενική συμφορά ολοκληρώθηκε με το σχέδιο παντουρανισμού τη νύχτα του Σαββάτου 24ης Απριλίου 1914, με συλλήψεις και σφαγές (Βαν, Ερζερούμ, Σεβάστεια, Καισσάρεια, Ντιαρμπακίρ, Ντεϊρ- Ερ-Ζορ. Έσφαζαν, γέμιζαν πλοία και τα φούνταραν στη θάλασσα. 500.000 εξαφανίστηκαν από τα καραβάνια.
Οι μάνες συμβούλευαν τα παιδιά τους να φυλάγουν τα μητρικά πτώματα να μην τ’ αρπάξουν οι ξένοι! Τα στυγερά μαζικά εγκλήματα προκάλελσαν τον πανανθρώπινο αποτροπιασμό και η φρίκη του Βολταίρου εξακολουθεί να πλανάται καταδικαστική στην ιστορία της πολιτισμένης ανθρωπότητας.
Και η μεν διεθνής κοινωνία δεν τιμώρησε τους φονιάδες. Την τιμωρία ανέλαβαν Αρμένιοι εκδικητές: Ο Σολομόν Τεχλιριάν εκτέλεσε τον Ταλαάτ Πασά 15 Μαρτίου 1921 στο Βερολίνο. Το Γερμανικό δικαστήριο δεν επέβαλε ποινή στον εκτελεστή «διότι δεν εκτέλεσε άνθρωπο αλλά κτήνος». Ο Αρσαβίρ Σιραγκιάν εκτέλεσε τον Σαϊντ Χαλίμ Πασά 5. Δεκ. 1921 στην Ρώμη. Ο Μισάκ Τορλακιάν εκτέλεσε τον Τζεμάλ Πασά το 1922 στην Τιφλίδα. Την ίδα τιμωρία είχε ο Εμβέρ Πασά το 1921.
Οι Πόντιοι αντέδρασαν με αντάρτικο στα άγρια βουνά του Πόντου. Μαζί τους οι αντάρτες κουβάλησαν τις γυναίκες και τα παιδιά τους. Κι εκεί στα χιόνια και στις αφάνταστες κακουχίες προστατεύτηκαν από τα 3 αιμοχαρή συντάγματα πεζικού, το σύνταγμα ιππικού και τις ορδές 8 χιλιάδων εξαγριωμένου όχλου που ο Μουσταφά Κεμάλ εξαπέλυσε εναντίον των Ελλήνων στις 19 Μαϊου 1919 από την Σαμψούντα.
Μόνο στην Σάντα, με ηγέτη τον Ευκλείδη Κουρτίδη στεφανώθηκαν με δάφνη για την δράση τους. Μιας αντάρτικης ομάδας ηγήθηκε η θρυλική Πελαγία σαν έπεσε ο άντρας της σε μάχη. Οι Πόντιοι οργάνωσαν συνολικά 300 αντάρτικες ομάδες. Κι όταν αναγκάστηκαν ελλείψει συμπαράστασης από την Ελλάδα να φύγουν από τον Πόντο, 350 χιλιάδες προωθήθηκαν στην Ελλάδα ψέλνοντας τους ελεγειακούς στίχους του Σιμωνίδη:
«Άσβεστον κλέος οίδε, φίλη περί πατρίδι θέντες, κυάνεον θανάτου αμφεβάλοντο νέφος. Ουδέ τεθνάσι θανόντες, επεί σφ’ αρετή καθύπερθεν κυδαίνουσ’ ανάγει δώματος εξ Αίδεω». (= Άσβηστη δόξα αδού άφησαν αυτοί ( που πέθαναν) για την αγαπημένη τους Πατρίδα, τυλίχτηκαν το γαλάζιο σύννεφο του θανάτου, κι ομως δεν πέθαναν κι ας τους θαρρούμε νεκρούς, γιατί η δική τους ξακουσμένη ανδρεία τους ανεβάζει πολύ ψηλά απ’ τα παλάτια του Άδη).
Τα 2 εκατομμύρια των ανθρώπων που χάθηκαν μαρτυρικά μάταια καρτερούν τόσα έκτοτε χρόνια δικαίωση και τιμωρία των σφαγέων. Και τα δισεκατομμύρια που επιζούν των γενοκτονιών σιωπούν ακόμα βαρυνόμενα με την κατηγορία του Βολταίρου: «et qui partonn au crime, en deviant comlice “ (= όποιος συγχωρεί το έγκλημα γίνεται συνένοχός του). Και επισύρουν την οργή του Πλάτωνα με την αφοριστική καταδίκη (Γοργίας 479 D) πως “ το μεγαλύτερο και πρώτο απ’ όλα τα κακά είναι η ατιμωρησία εκείνου που αδικεί».
Γιάννης Σπανός
Φιλόλογος – Ιστορικός, Δημοσιογράφος. Αρχισυντάκτης – αρθρογράφος
Πρόεδρος του Συνδέσμου Πολιτικών Κρατουμένων της ΕΟΚΑ
