Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, δεν ήταν λίγοι οι Κύπριοι που έλαβαν μέρος στον πόλεμο, δημιουργώντας το Κυπριακό Σύνταγμα, το οποίο αγωνίσθηκε με τους Άγγλους. Την 1η Ιουνίου, έληξε η Μάχη της Κρήτης, με την κατάληψη του νησιού από τους Γερμανούς.
Η Μάχη της Κρήτης υπήρξε από τις πιο επικές στην οποία οι Κρητικοί μαζί με τα συμμαχικά στρατεύματα αντιστάθηκαν σθεναρά επί 13 μέρες, όταν ο Χίτλερ διέταξε την άμεση εισβολή των Γερμανών στο νησί. Η κατάληψη της Κρήτης από θαλάσσης ήταν αδύνατη, λόγω του βρετανικού ναυτικού που κυριαρχούσε. Γι αυτό για πρώτη φορά στα παγκόσμια πολεμικά χρονικά, επιχειρήθηκε κατάληψη με αεροπορική επιδρομή και αλεξιπτωτιστές.
Αυτή η επιχείρηση κατέληξε σε μακελειό, αφού έγινε το νεκροταφείο των Γερμανών αλεξιπτωτιστών, τους οποίους περίμεναν Κρητικοί και σύμμαχοι, αφού ο ελληνικός στρατός είχε παραδοθεί μετά τη συνθηκολόγηση με τους Γερμανούς. Το επιτελείο του Χίτλερ είχε υποτιμήσει τον ηρωισμό του «άμαχου» πληθυσμού, ο οποίος σύσσωμος πήρε μέρος στις μάχες.
Η Μάχη της Κρήτης μπορεί να οδήγησε στην κατάληψη του νησιού, ο Χίτλερ όμως, ματαίωσε το σχέδιο «Ιζαμπέλλα», το οποίο προέβλεπε την κατάληψη του Γιβραλτάρ με αλεξιπτωτιστές και στη συνέχεια την αεροπορική απόβαση των Γερμανών στη Μάλτα και στην Κύπρο, όπου οι Βρετανοί διατηρούσαν βάσεις. Ο Φύρερ, μετά την πολύνεκρη απόβαση των αλεξιπτωτιστών στην Κρήτη, διέταξε να μην επαναληφθεί η ίδια τακτική πουθενά.
Στην αμυντική προσπάθεια των δέκα αυτών ημερών, έλαβαν μέρος και μερικές εκατοντάδες Κυπρίων εθελοντών. Σήμερα στο Συμμαχικό κοιμητήριο Σούδας, υπάρχουν τρεις τάφοι Κυπρίων. Οι επιγραφές αναφέρουν:
Χριστοφή Προδρομής, στρατιώτης (CY5200), εκ Κύπρου, ο οποίος έπεσε σε μάχη στην περιοχή Πλατανιά της Κρήτης, στις 22/5/1941,
Ψαρά Π. Α., υποδεκανέας (CY3887), εκ Κύπρου. Έπεσε σε μάχη στην περιοχή Αεροδρομίου Μάλεμε στις 31/5/1941.
Ο τρίτος τάφος γράφει: «άγνωστος άνδρας του Κυπριακού Συντάγματος».
Το Συμμαχικό Κοιμητήριο Σούδας
Μερικοί άλλοι από τους πεσόντες στην Κρήτη, των οποίων τα ονόματα βρίσκονται στα στρατιωτικά μνημεία του Φαλήρου στην αττική είναι οι εξής:
Χαμπή Σταύρος, στρατιώτης (CY4055), εκ Καλοψίδας Κύπρου. Έπεσε σε μάχη στο Δαρράτσο Σούδας, στις 27/5/1941.
Χαράλαμπος Αντώνιος, στρατιώτης (CY3759), εκ Κύπρου. Έπεσε στη μάχη της Σούδας, στις 21/5/1941.
Παύλου Αγαμέμνων, υποδεκανέας (CY3696), από τα Κατύδατα. Έπεσε σε μάχη στην περιοχή της Σούδας, στις 30/5/1941.
Τελεβάνος Κυριάκος, στρατιώτης (CY2063), εκ Κύπρου. Έπεσε στη μάχη της Γαλάτας, στις 25/5/1941.
Ιωάννου Αλέξανδρος, στρατιώτης (CY2063), από το Σύσκληπο. Έπεσε στη μάχη των Σφακιών, στις 31/5/1941.
Οι Κύπριοι ήταν πάντα παρόντες στις μεγάλες μάχες του ελληνισμού και δεν έλειψαν ούτε από αυτή ενάντια στο ναζισμό και τον φασισμό….
