Κατηγορία: Γλώσσα

Τα τελευταία εξήντα τουλάχιστον χρόνια οι Έλληνες ολοένα και περισσότερο φτωχαίνουμε, παραποιούμε και υποκαθιστούμε με ξένες λέξεις την μητρική μας γλώσσα. Εκατομμύρια διαφορετικές λέξεις, σε μιαν αδιάκοπη φυσιολογική συνέχεια και σε μιαν εύφορη γραμμή αδιάπτωτης παραγωγής, επί τρεις χιλιάδες τουλάχιστον χρόνια, συνθέτουν και γονιμοποιούν χαριτωμένα την ελληνική γλώσσα, η οποία έτσι διαθέτει τη μοναδική δύναμη […]

Το ελληνικό αλφάβητο Ένα πρόσφατο (τού 2018) βιβλίο μου που αγαπώ ιδιαίτερα είναι «Το ελληνικό αλφάβητο». Χρόνια δίδασκα και μιλώ ακόμη, τονίζοντας ότι ο ελληνικός πολιτισμός είναι κατ’ εξοχήν ένας «πολιτισμός τού γραπτού λόγου». Ο ελληνικός πολιτισμός είναι τα ελληνικά κείμενα, τα κείμενα σε ελληνική γλώσσα γραμμένα με ελληνική γραφή, με το ελληνικό μας αλφάβητο. […]

Όταν ως ομιλητές θέλουμε να εξειδικεύσουμε σε μεγάλο βαθμό την  πληροφορία ρημάτων που χρησιμοποιούμε, καταφεύγουμε στις λεγόμενες «επιρρηματικές προτάσεις», αυτές που εισάγονται με διαφόρους «επιρρηματικούς /υποτακτικούς συνδέσμους». Πρόκειται για ένα (κλειστό) σύστημα γλωσσικών στοιχείων τα οποία δηλώνουν βασικές σημασίες (χρόνο, αιτία, σκοπό, αποτέλεσμα, εναντίωση κ.λπ.),  εισάγοντας ολόκληρες προτάσεις («επιρρηματικές» / «δευτερεύουσες» «εξαρτημένες» / «υποτεταγμένες») που συμπληρώνουν την κύρια πληροφορία (την «κύρια πρόταση»).   […]

«Με [ὁ]μαλώνουν» φίλοι / ακολουθούντες ότι έχω παραμελήσει … την ετυμολογία. Επανορθώνω με τρεις ελληνογενείς λέξεις, λέξεις δηλ. που πλάστηκαν σε ξένες γλώσσες από τα Ελληνικά και που τις πήραμε μετά εμείς ως «δάνεια». Προκειμένου για τις πολυάριθμες ελληνογενείς λέξεις σπάνια υποψιαζόμαστε ως ομιλητές τής γλώσσας μας την περιπέτεια τής προέλευσής τους.  πανόραμα Μεταφορά τού […]

Οι επιλογές στη γλώσσα = ελευθερία τής γλώσσας- “ύφος” = οι γλωσσικές επιλογές μας Το σημαντικότερο στην ανθρώπινη γλώσσα, πολύ λίγο συνειδητοποιημένο από τους ομιλητές της, ενίοτε και από γλωσσολόγους, είναι ότι η γλωσσική επικοινωνία μας, η γλώσσα μας κάθε στιγμή που μιλούμε η γράφουμε είναι αποτέλεσμα σειράς επιλογών σε όλα τα επίπεδα της γλώσσας, […]

Σταχυολογώ για τους εραστές τής γλώσσας κάποιες σκέψεις-εκτιμήσεις μου από το βιβλίο μου «Η γλώσσα μας» που θα κυκλοφορηθεί σύντομα από το «Κέντρο Λεξικολογίας» με 180 κείμενά μου που καλύπτουν 13 θεματικές ενότητες σε 650 σελίδες («Βασικές έννοιες κατανόησης τής γλώσσας», «Πλευρές τής ιστορίας τής ελληνικής γλώσσας», «Ο κόσμος των λέξεων», «Γραμματική και σύνταξη: ο […]

Στην Φραγκφούρτη , κι όχι σε κάποιο ελληνικό μέρος, βρίσκεται τοποθετημένη πάνω στη σιδερένια γέφυρα του ποταμού Μάιν, η ταπεινή πινακίδα με τα κόκκινα γράμματα. «ΠΛΕΩΝ ΕΠΙ ΟΙΝΟΠΑ ΠΟΝΤΟΝ ΕΠ’ ΑΛΛΟΘΡΟΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ», αναγράφεται στο λευκό φόντο της. Στίχοι παρμένοι από τη ραψωδία α’ της Οδύσσειας (στ.183), γραμμένοι από τον ποιητή των ποιητών, τον Όμηρο. Η […]

Μιλώντας για τη σχέση τής γραφής με τον πολιτισμό η ρήση τού πιο γνωστού μελετητή τής γραφής, τού David Diringer, είναι πάντοτε επίκαιρη και χαρακτηριστική: «Δεν είναι υπερβολή να λεχθεί ότι η γραφή είναι το κύριο νόμισμα τού ανθρώπινου πολιτισμού. Οπουδήποτε υπήρξε πολιτισμός, υπήρξε γραφή και ανάγνωση, τόσο στο απώτερο παρελθόν όσο και στις ημέρες […]

Η ελληνική γλώσσα, μυθολογία και στοιχεία του ελληνικού πολιτισμού θα αρχίσουν να διδάσκονται πιλοτικά σε επιλεγμένα σχολεία της Ελληνορθόδοξης Αρχιεπισκοπής Αμερικής. Συγκεκριμένα, η Γενική Γραμματεία Απόδημου Ελληνισμού του Υπουργείου Εξωτερικών ανακοίνωσε την έναρξη πιλοτικής εφαρμογής της μαθησιακής πλατφόρμας για την ελληνική γλώσσα StaEllinika, η οποία θα πραγματοποιηθεί σε επιλεγμένα σχολεία της Ελληνορθόδοξης Αρχιεπισκοπής Αμερικής, σε […]

Ιστορικά και γεωγραφικά στοιχεία κατανομής της Ποντιακή ονομάζεται η νεοελληνική διάλεκτος που μιλιόταν στη βορειοανατολική Μικρά Ασία από τους ελληνόφωνους κατοίκους του Εύξεινου Πόντου και συγκεκριμένα του ανατολικού τμήματος της μικρασιατικής παραλίας. Η περιοχή αυτή περιελάμβανε περίπου 800 οικισμούς, εκτεινόταν σε μια ζώνη 400 χιλιομέτρων, από την Ινέπολη στα δυτικά μέχρι την Κολχίδα στα ανατολικά, […]