Η πλούσια εθνική της προσφορά
Αενάως αναγεννάται…
Το πνεύμα της Ανόρθώσεως δεν πτοείται δεν καταστρέφεται
«Νονός» της ο Ελευθέριος Βενιζέλος!
Στα σκληρά χρόνια της κατοχής στη Μητέρα Ελλάδα, η Ανόρθωση ήταν κέντρο εθνικών εράνων και περίθαλψης Ελλήνων προσφύγων στην πόλη της Αμμοχώστου
Για τους Βαρωσιώτες η Ανόρθωση είναι ότι έμεινε για να θυμίζει την κατεχόμενη Αμμόχωστο. ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΛΑΒΑΡΟ ΓΙΑ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ.
Όταν το 1911 στη μικρή τότε κωμόπολη Αμμόχωστο, μια προσωρινή επιτροπή ίδρυε το Σωματείο «Ανόρθωσις» κανένας δεν προέβλεπε την εξέλιξή του. Αποφασιστικό ρόλο στην ίδρυση του σωματείου διαδραμάτισε ο αείμνηστος εθνικός αγωνιστής Νικόλας Καταλάνος.
Πολλοί ίσως αγνοούν ότι το ποδόσφαιρο αποτελεί μόνο ένα μικρό μέρος της πλούσιας ιστορίας της Ανόρθωσης. Πέρα από το αθλητικό τμήμα, η Ανόρθωση πρωτοστατούσε στους εθνικούς αγώνες, ενώ και η πολιτιστική της προσφορά στην Αμμόχωστο και στην Κύπρο γενικά ήταν πολύ σημαντική.
Οι σύνδεσμοι του σωματείου με την Ελλάδα ήταν πολύ δυνατοί. Άλλωστε και το όνομα της αποτελεί μια τρανή απόδειξη γι αυτό. Συγκεκριμένα το όνομα «Ανόρθωσις» δόθηκε στο σωματείο όπως αναφέρεται «από την λέξιν εκείνην, η οποία εφέρετο τότε εις τα χείλη πάντων των Ελλήνων και με την οποίαν χαρακτηριστικώς εβαπτίστη η πρώτη κυβέρνησις του μεγαλουργού εκ Κρήτης πολιτικού, Ελευθέριου Βενιζέλου».
Η Ανόρθωση έγινε γνωστή και αγαπητή στους φιλάθλους με τις επιτυχίες της στο ποδόσφαιρο. Κατέκτησε αρκετά πρωταθλήματα και κύπελλα, αγωνίστηκε σε Κύπελλα Ευρώπης. Σημαντικές επιτυχίες έχει να παρουσιάσει και το τμήμα πετόσφαιρας του συλλόγου που κατέκτησε τους περισσότερους τίτλους από οποιαδήποτε άλλη κυπριακή ομάδα, ενώ για μια χρονιά αγωνίστηκε και στο Πανελλήνιο Πρωτάθλημα.
Βέβαια σκοπός αυτής της παρουσίασης δεν είναι η αναφορά των αθλητικών επιτευγμάτων της Ανόρθωσης. Πιο σημαντική απ όλα αυτά είναι πιστεύω, η εθνική προσφορά της Ανόρθωσης και σ αυτή θα δώσουμε περισσότερη σημασία.
Από το 1911 μέχρι το 1928 οι εκδηλώσεις του Σωματείου ήταν κυρίως εθνικού, πνευματικού, μουσικού και κοινωνικού περιεχομένου και ενδιαφέροντος. Σ αυτή την περίοδο η Ανόρθωση είναι κυριώς εθνική έπαλξη και πνευματικός φάρος μέσα στην Αμμόχωστο. Εθνικές ομιλίες, εθνικοί γιορτασμοί, εθνικά μνημόσυνα και κάθε τι που είχε στόχο τον εθνικό φρονηματισμό των μελών του κι όλης της πόλης διοργανώνονταν όλες από την Ανόρθωση και στο οίκημα της.
Ο χαρακτήρας της Ανόρθωσης άρχισε ήδη να διαμορφώνεται. Η πίστη στα εθνικά ιδανικά και στην ιδέα της Ελλάδας ήταν οι αρχές με τις οποίες γαλούχησε το λαμπρό Σωματείο τους νέους της Αμμοχώστου. Στον πνευματικό τομέα η Ανόρθωση ήταν το κέντρο για ομιλίες και διαλέξεις, ενώ ανέπτυξε και αξιόλογη θεατρική δραστηριότητα. Μοναδική παράδοση δημιούργησε και στο μουσικό τομέα λειτουργώντας με πρωτοφανή επιτυχία μανδολινάτα και φιλαρμονική.
Το 1929 γίνεται αλλαγή του καταστατικού. Το «Αναγνωστήριον Ανόρθωσις» μετονομάζεται σε «Μουσικό-Φιλολογικό και Φιλαθλητικό Σύλλογο» και καθιερώντεται σαν επίσημο έμβλημα του σωματείου το μυθολογικό πουλί Φοίνικας. Και τούτο «δια να συμβολίζει σταθερώς ότι η Ανόρθωση περικλείει εν εαυτή τοσαύτας και τοιαύτας ηθικάς και ψυχικάς δυνάμεις, ώστε αενάως να αναγεννάται και εξ αυτής ακόμη της τέφρας της και να δράττεται μετά θάρρους και πίστεως του έργου, το οποίον κατά ιστορική επιταγήν είναι τεταγμένον εις αυτήν».
Στο μουσικό και στο φιλολογικό τομέα η λαμπρή παράδοση συνεχίζεται. Ιδρύεται βιβλιοθήκη με δανειστικό τμήμα, ενώ το 1933 εκδίδεται από την Ανόρθωση συλλογή ποιημάτων του Παύλου Λιασίδη με τίτλο «Τα φκιόρα της καρκιάς μου».
Την περίοδο αυτή συνεχίζονται και συστηματοποιούνται οι διαλέξεις και τα μαθήματα από φωτισμένους δασκάλους κι άλλους επιστήμονες. Αξίζει να αναφέρουμε ότι μεταξύ των μαθημάτων περιελαμβάνοντο και μαθήματα πολιτειακής αγωγής, με αποκλειστικό σκοπό τον εθνικό φρονηματισμό και την ενδυνάμωση της πίστεως του αλύτρωτου Κυπρίου στην αιώνια Ελλάδα. Η προσφορά της Ανόρθωσης σ αυτόν τον τομέα ήταν τόσο σημαντική και έτσι δίκαια ονομάστηκε «Μορφωτικό Ίδρυμα». Αυτό δεν μου άρεσε στον Άγγλο κατακτητή, που πολλές φορές απείλησε με κλείσιμο του σωματείου. Όμως δεν πτόησε τους ανθρώπους της Ανόρθωσης. Αντίθετα τους γιγάντωσε. Έτσι το λαμπρό σωματείο συνέχισε να καλλιεργεί την πίστη στα αιώνια ιδανικά και να προετοιμάζει τον κόσμο της Αμμοχώστου για την αποτίναξη του αγγλικού ζυγού.
Στα σκληρά χρόνια της κατοχής στη Μητέρα Ελλάδα, η Ανόρθωση ήταν κέντρο εθνικών εράνων και περίθαλψης Ελλήνων προσφύγων στην πόλη της Αμμοχώστου. Η προσφορά για την ενίσχυση των ταμείων των εθνικών εράνων ήταν συγκινητική. Να σημειωθεί ότι μέσα στα χρόνια του Β παγκοσμίου πολέμου, με απόφαση της επιτροπής Ανόρθωσης, διατέθηκε ολόκληρο το ταμείο του σωματείου, 185 λίρες συνολικά, σαν ελάχιστη βοήθεια σε εκείνους που αγωνίζονταν για τη λευτεριά της Ελλάδος.
Στα χρόνια του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ δεν παρατηρείται δραστηριότητα στο φιλολογικό, μουσικό και κοινωνικό τομέα. Το αθλητικό τμήμα μόνο και ιδιαίτερα το ποδόσφαιρο συνεχίζει τη λαμπρή πορεία του μέσα στις σκληρές και αντίξοες συνθήκες που δημιούργησε ο Άγγλος κατακτητής για να κάμψει το ηθικό των Ελλήνων Κυπρίων αγωνιστών. Τα μέλη της Ανόρθωσης με μια βαριά και ένδοξη κληρονομιά φάνηκαν αντάξια στις προσδοκίες του αγωνιζομένου λαού. Ψυχικά προετοιμασμένοι και με ψηλό αγωνιστικό φρόνημα έδωσαν βροντερό παρών στο πολεμικό προσκλητήριο του θρυλικού αρχηγού Διγενή.
Καλλιέργεια εθνικού φρονήματος
Πέρα από τις αθλητικές επιτυχίες, το λαμπρό σωματείο είχε σαν στόχο από την ίδρυση του μέχρι και σήμερα την καλλιέργεια εθνικού φρονήματος. Σταθερή επιδίωξη η ενδυνάμωση της πίστης του αλύτρωτου Έλληνα στην ένδοξη πατρίδα των πανελλήνων. Διαλέξεις ομιλίες εθνικοί γιορτασμοί, μνημόσυνα ηρώων δημιούργησαν τις απαραίτητες προϋποθέσεις για την ενεργό συμμετοχή της Ανόρθωσης στον επικό αγώνα της ΕΟΚΑ.
Οι διαλεκτοί αγωνιστές της ΕΟΚΑ ήταν μέλη της Ανόρθωσης. Στο σωματείο καταστρώθηκαν πολλά σχέδια επιθέσεων εναντίον του δυνάστη. Έτσι από τον πρώτο καιρό της έναρξης του αγώνα η Ανόρθωση γίνεται στόχος των ερευνών από τις δυνάμεις ασφαλείας.
Στις 24 Ιουλίου του 1956 ο διοικητής Αμμοχώστου διατάζει το κλείσιμο του σωματείου, «κατόπιν πληροφοριών εις την ασφάλειαν ότι εκεί εσύχναζαν τακτικά, ήτοι ότι ήτο κέντρον δια στασιαστικά και επικίνδυνα στοιχεία – μέλη μυστικής οργανώσεως».
Εικόνες ηρώων και ελληνικές σημαίες αφαιρούνται από το οίκημα. Για εννιά μήνες το σωματείο παραμένει κλειστό. Επαναλειτουργεί στις 16 του Απρίλη του 1957. Η εθνική δράση της Ανόρθωσης συνεχίζεται μέχρι τον Ιούλιο του 1958. Τότε το οίκημα του λαμπρού σωματείου γίνεται ολοκαύτωμα στο βωμό της πατρίδας και της ελευθερίας.
Ο Άγγλος κατακτητής χωρίς να το θέλει βράβευσε επάξια τον εθνικό αγώνα της Ανόρθωσης. Στις 8 το απόγευμα ανατίναξε το οίκημα της με την πρόφαση πως υπήρχαν στο πάτωμα κρυμμένες βόμβες που δεν μπορούσαν να μετακινηθούν. Ας δούμε πως περιγράφεται το ιστορικό τούτο γεγονός στα πρακτικά του σωματείου.
«Το επί της οδού Ερμού-Στοάς Χατζημιχαήλ – ιστορικόν εντευκτήριον του συλλόγου το στέγασαν τούτον από το 1931 μέχρι σήμερον ανατινάσσεται υπό των Βρετανικών δυνάμεων κατοχής – απόγευμα 8ης Ιουλίου 1958 – κατόπιν επιθέσεως ανδρών της ΕΟΚΑ εναντίον Βρετανών στρατιωτών, καθ’ ην τις Άγγλος αξιωματικός και ο συνοδός του εφονεύθησαν εις το έναντι κατάστημα Παραλιμνίτη.
Ο πρόεδρος του συλλόγου κ. Οικονομίδης, ο γενικός γραμματέας κ. Κυριακίδης κι ο εκ των συμβούλων κ. Τ. Παπαδόπουλος, συνελήφθησαν υπό τν Δ.Α. δι ανακρίσεις. Αι συλλήψεις αύται εγένοντο την πρωίαν της 8ης Ιουλίου του 1958 ολίγας ώρας μετά την ως άνω επίθεσιν της ΕΟΚΑ.
Εις τον αστυνομικόν σταθμόν της πόλεως μας εδηλώθη επισήμως υπό του ανακριτού Λένικαν εις τον γενικόν γραμματέα ότι εις διάφορους κρύπτας του συλλόγου – τοίχους και πάτωμα – ανευρέθησαν υπό των Δ.Α. βόμβαι και περίστροφα της ΕΟΚΑ. Ετονίσθη υπό του ειρημένου ανακριτού ότι η υπόθεσις είναι πολύ σοβαρά με σοβαράς συνεπείας και εξετάζεται υπ αυτού τούτου του κυβερνήτου Σερ Χιου Φουτ, του διοικητού κ. Μουφτιζατέ και των συμβούλων του.
Μετά πέντε περίπου ώρας ηκούσθη – η πόλις ετέλει από της πρωίας υπό αυστηρόν κατ οίκον περιορισμόν – ο τρομερός κρότος ανατινάξεως του εντευκτηρίου μας – όστις συνεκλόνισε την πόλιν ολόκληρον και τα καρδίας όλων μας».
Το οίκημα της Ανόρθωσης ανατινάχτηκε και καταστράφηκε «πλανάται όμως ο κατακτητής – συνεχίζει ο κ. πρόεδρος – το πνεύμα της Ανόρθώσεως δεν πτοείται δεν καταστρέφεται και η ωραία μας Ανόρθωσις, σαν τον Φοίνικα που είναι το έμβλημα μας, θα ξαναγεννηθεί και πάλι σύντομα πιο δυνατή, δια να συνεχίση την ιστορικήν και μεγάλην πορείαν της».
Μετά από λίγες μέρες συλλαμβάνονται και αποστέλλονται στα κρατητήρια ο πρόεδρος της Ανορθώσεως κ. Αν. Οικονομίδης ο εισπράκτορας και έφορος αθλητικών κ. Μωυσής Μάντζαλος κι ο σύμβουλος Σπύρος Ηλία. Η δράση όμως της Ανορθώσεως συνεχίζεται. Οι συνεδρίες του διοικητικού συμβουλίου γίνονται τακτικά σε διάφορα άλλα οικήματα, στην Ελληνική και Εμπορική λέσχη και η ποδοσφαιρική ομάδα της εξακολουθεί να αγωνίζεται στα κυπριακά γήπεδα και να αποκτά πολλές νίκες και να γράφει νέες σελίδες στη λαμπρή αθλητική ιστορία του σωματείου.
Όπως φαίνεται από τα παραπάνω η προσφορά της Ανόρθωσης στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα της ΕΟΚΑ ήταν πολύ μεγάλη. Ιδιαίτερη αναφορά για την ανατίναξη του οικήματος της κάνει ο θρυλικός Διγενής στα απομνημονεύματά του.
Από τους ήρωες της ΕΟΚΑ που έδωσαν τη ζωή τους στον αγώνα, μέλη της Ανόρθωσης ήταν οι Κυριάκος Μάτσης, Γρηγόρης Αυξεντίου. Ακόμη μέλη ήταν ο πατέρας του Παναγιώτη Τουμάζου καθώς και ο Αντώνης Παπαδόπουλος, που ήταν μαζί με τον σταυραετό του Μαχαιρά στο κρησφύγετο. Όλη η ζωή του Αντώνη Παπαδόπουλου ήταν συνδεδεμένη με την Ανόρθωση. Γι αυτό και το προσωρινό γήπεδο που δημιούργησε η Ανόρθωση (προσωρινό γιατί έδρα της είναι το Γ.Σ.Ε.) πήρε το όνομα του.
Ειδικά για τις σχέσεις Γρηγόρη Αυξεντίου – Ανόρθωσης – ΕΟΚΑ παραθέτω απόσπασμα από το βιβλίο του Σπ. Παπαγεωργίου «Ζήδρος».
1. Σελ 19: αναφορά στην μαθητική ζωή του Γρηγόρη – «Αποβολή επί τριήμερον επί τω ότι συνόδευσε συμμαθητήν του λαβόντα άνευ αδείας μέρος εις τον τελικόν πρωταθλήματος μεταξύ «Ανόρθώσεως» και «ΑΠΟΕΛ» και εν συνεχεία εις νεκτερινόν κέντρον της Λευκωσίας».
2. Σελ. 50: «μια νύκτα του Φεβρουαρίου 1955 ο Αυξεντίου έφτασε στο σωματείο «Ανόρθωσις» της Αμμοχώστου και γύρευε το στενό του φίλο Αντώνη Παπαδόπουλο που ήταν γυμναστικός στο γυμνάσιο της πόλης. Δεν τον βρήκε εκεί και συναντώντας τον Παύλο Παυλάκη, που ήταν κι αυτός φίλος του, του είπε: Πάμε στο Παραλίμνι;»
Το οίκημα του σωματείου ήταν τόπος συνάντησης για τους αγωνιστές της ΕΟΚΑ
Μετά την ανακήρυξη της Κυπριακής Δημοκρατίας γίνονται σκέψεις για την ανέγερση ιδιόκτητου οικήματος. Πρωτοστάτης στην προσπάθεια αυτή ο αγωνιστής της ΕΟΚΑ Π. Παυλάκης. Πρώτος εισέφερε ο Ν. Σαμψών το ποσό των 4 λιρών. Το 1965 το όνειρο γίνεται πραγματικότητα: η Ανόρθωση αποκτά ιδιόκτητο οίκημα, ένα οίκημα πραγματικό στολίδι για την πόλη της Αμμοχώστου.
Το συμβούλιο της Ανόρθωσης ανεκήρυξε επίτιμους προέδρους του συλλόγου τους Αρχιεπίσκοπο Μακάριο και τον θρυλικό Στρατηγό Γεώργιο Γρίβα Διγενή. Το 1974 η Ανόρθωση δέχεται ένα νέο πλήγμα. Οι Τούρκοι κατακτούν την γενέτειρα του λαμπρού σωματείου, την Αμμόχωστο, το γήπεδο της το αξέχαστο Γ.Σ.Ε. και το οίκημα της.
Προσφυγόπουλα λοιπόν και η Ανόρθωση το καμάρι χιλιάδων ανθρώπων της πόλης και επαρχίας Αμμοχώστου. Όμως όπως το έμβλημα της, ο μυθολογικός Φοίνικας, αναγεννάται μέσα από την τέφρα του, έτσι και η Ανόρθωση δεν έσβησε. Με χίλιες θυσίες οι Βαρωσιώτες δεν άφησαν το καμάρι τους να χαθεί. Την κράτησαν ψηλά. Οι επιτυχίες στον αθλητικό τομέα συνεχίστηκαν. Η προσπάθεια αξιοθαύμαστη: ανέγερση δικού της γηπέδου με το όνομα «Αντώνιος Παπαδόπουλος» κατάκτηση τίτλων στο ποδόσφαιρο και στην πετόσφαιρα. Η ιστορία συνεχίζεται.
Σήμερα η Ανόρθωση όπου και να αγωνίζεται, έχει την υποστήριξη των φίλων της. Η προσφυγοποίηση των οπαδών της και το διασκόρπισμα τους στις 4 ελεύθερες πόλεις της Κύπρου δεν μείωσαν την αγάπη τους για την Ανόρθωση. Για την Ανόρθωση που σήμερα καλείται να παίξει ένα σημαντικό ρόλο ένα ρόλο πολύ πιο δύσκολο απ αυτόν που είχε το 1955-59.
Η Ανόρθωση δεν είναι απλά ένα αθλητικό σωματείο. Για τους Βαρωσιώτες η Ανόρθωση είναι ότι έμεινε για να θυμίζει την κατεχόμενη Αμμόχωστο το αξέχαστο Γ.Σ.Ε. τα ελληνικά μέρη που κρατά με τη βία των όπλων ο βάρβαρος αττίλας. Γι αυτό πρέπει να κρατηθεί ψηλά. ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΛΑΒΑΡΟ ΓΙΑ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ.
Διαθήκη της Ανόρθωσης
Ένα κείμενο που ξεχειλίζει από Ελλάδα
«Θέλω μετά τον θάνατό μου να με κληρονομήσει το νόμιμον και γνήσιον τέκνον μου ο Γυμναστικός Σύλλογος «ΕΥΑΓΟΡΑΣ» που συμβολίζει την λατρείαν του αρχαίου και αθάνατου ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ πνεύματος. Εάν δε, ο Γ.Σ.Ε. δεν ζει κατά τον θάνατον μου, ΘΕΛΩ να με κληρονομήσει το ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ γυμνάσιο Βαρωσίων, το συμπαθέστατον αυτό πνευματικό ίδρυμα της πόλεως μου που τροφοδοτεί με στοργήν και λαχτάραν ΕΛΛΗΝΟΠΑΙΔΑΣ της κύπρου».
Αβρααμίδης Κυριάκος
Επιτρέπεται η αναδημοσίευση του πιο πάνω άρθρου – αφιερώματος στην Ανόρθωση Αμμοχώστου, με την προϋπόθεση ότι θα μπει στην εισαγωγή και στο τέλος του κειμένου σε μορφή λινγκ, ως πηγή, η ιστοσελίδα μας www.ellada.cy
Σε διαφορετική περίπτωση θα κινηθούμε νομικά για τα πνευματικά δικαιώματα.
