Ο Ιωάννης ο Βαπτιστής, επικαλούμενος και Ιωάννης ο Πρόδρομος, τηον οποίο η Εκκλησία μας εορτάζει σήμερα, είναι άγιος και προφήτης του Χριστιανισμού. Ήταν σύγχρονος του Ιησού Χριστού και θεωρείται ότι με την διδασκαλία του προετοίμασε τον κόσμο να υποδεχτεί τον Μεσσία Ιησού, εξ ου και ο χαρακτηρισμός “Πρόδρομος”.
Η διδασκαλία του υπήρξε καυστική ιδιαίτερα προς τις ανηθικότητες της εξουσίας, γεγονός που εξανάγκασε τελικά τον τότε τετράρχη της Γαλιλαίας Ηρώδη τον Αντύπα αρχικά να τον φυλακίσει και στη συνέχεια να τον θανατώσει με αποκεφαλισμό.
Ως βιβλικό πρόσωπο θεωρείται ότι βρίσκεται στο μεταίχμιο μεταξύ της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης. Στην Παλαιά θεωρείται ως “Προφήτης” ενώ στην Καινή ως “Πρόδρομος”. Ο ερχομός του προφητεύτηκε από τους προφήτες Ησαΐα και Μαλαχία (Ησαΐας 40,3. Μαλαχίας 3,1. Ματθαίος 3,3 και 11,13-14). Ο Ιωάννης αναφέρεται και από τους τέσσερις Ευαγγελιστές. Το όνομα Ιωάννης είναι εβραϊκό και σημαίνει τη “χάρη και την εύνοια του Θεού”.
Ο βίος του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου
Σύμφωνα με τον Ευαγγελιστή Λουκά ο Ιωάννης ήταν γιος του ιερέα Ζαχαρία και της Ελισάβετ που ήταν συγγενής της Θεοτόκου. Οι γονείς του ανήκαν σε ιερατικές οικογένειες. Ο πατέρας του ήταν από την ιερατική τάξη του Αβιά, ενώ η μητέρα του ήταν απόγονος του Ααρών (Λουκάς 1,5). Αν και η Ελισάβετ φερόταν στείρα ο αρχάγγελος Γαβριήλ διαμήνυσε στον Ζαχαρία ότι τελικά η γυναίκα του θα γεννήσει αγόρι και να του δώσει το όνομα Ιωάννης.
Στην αρχή ο Ζαχαρίας δεν πίστεψε τα λόγια του Γαβριήλ και ως τιμωρία για την απιστία του έχασε την ομιλία του, όπου και παρέμεινε άλαλος έως την ημέρα που θα βαπτιζόταν το παιδί που θα έφερνε στον κόσμο η Ελισάβετ. Έτσι και έγινε. Οκτώ ημέρες μετά την γέννηση του μωρού, όταν ζητήθηκε από τον ίδιο να φανερώσει το όνομα του παιδιού, εκείνος έγραψε σε μια πινακίδα το όνομα “Ιωάννης” και αμέσως επανήλθε η ομιλία του (Λουκάς 1,5-25 και 1,57-80).
Πατρίδα του Ιωάννη κατά μία παράδοση φέρεται η Χεβρών, κατ΄ άλλη όμως γνώμη φέρεται η πόλη Ιούττα. Μέχρι τα 30 του χρόνια έζησε ζωή ασκητική στην έρημο, η οποία ήταν αφιερωμένη στην προσευχή και την πνευματική ολοκλήρωση. Περί της νεανικής ζωής του Ιωάννη και του ιδιωτικού του βίου καμία πληροφορία δεν υπάρχει εκτός της πολύ λιτής αναφοράς του ίδιου του Ευαγγελιστή ότι: “το παιδίον ηύξανε και εκραταιούτο πνεύματι και ήν εν ταις ερήμοις έως ημέρας αναδείξεως αυτού προς τον Ισραήλ” (Λουκάς 1,80). Με τη λέξη “ερήμοις” χαρακτηρίζονται τα διάφορα μέρη της ίδιας της ερήμου της Ιουδαίας οι οποίες έφεραν διάφορες επιμέρους ονομασίες. Στις ερήμους αυτές φαίνεται να κατέφυγε ο Ιωάννης, για προπαρασκευή του έργου του όπως παλαιότερα είχαν ομοίως καταφύγει ο Μωϋσής και ο προφήτης Ηλίας.
Σύμφωνα με αναφορά του Ευαγγελιστή Λουκά ο Ιωάννης εμφανίζεται πλέον σε ηλικία 30 ετών, κατά θεία εντολή, στην έρημο της Ιουδαίας, στον Ιορδάνη ποταμό. Εκεί κήρυσσε στα πλήθη και βάπτιζε όσους προσέρχονταν προς αυτόν (κατά Ματθαίον). Η διδασκαλία του, που συνοψίζεται στη γνωστή φράση “Μετανοείτε, ήγγικεν γαρ η βασιλεία των ουρανών”, ήταν ουσιαστικά η προετοιμασία της έλευσης του Ιησού Χριστού.
Παράλληλα με τα κηρύγματά του ήταν και η εμφάνισή του καθώς ο ασκητικός βίος και διατροφή του. Φορούσε μάλλινο ένδυμα από τρίχες καμήλας και και στη μέση του φορούσε δερμάτινη ζώνη. Η διατροφή του ήταν άγριο μέλι και ακρίδες (Ματθαίος 3,1-5). Φαίνεται πως δεν παρέμενε συνέχεια στο ίδιο μέρος αλλά περιέρχονταν σε όλη την περιοχή του Ιορδάνη κηρύσσοντας βάπτισμα μετανοίας (Ματθαίος 3,1. Μάρκος 1,4. Λουκάς 3,3). Βάπτιζε τους μαθητές του και γενικά όσους δέχονταν το κήρυγμα της μετανοίας. Επίσης κήρυττε πως θα εμφανιζόταν κάποιος που θα λύτρωνε το λαό Ισραήλ. Παρόλο που ο Ιωάννης δεν έκανε κανένα θαύμα, εν τούτοις πολλοί πίστεψαν στα λόγια του (Ιωάννης 10,41).
Τόσο η εμφάνιση όσο και ο ασκητικός βίος του Ιωάννη παράλληλα με τα κηρύγματα και τις βαπτίσεις μετάνοιας που προέβαινε ήταν επόμενο να προκαλέσει πλήθος ακροατών αλλά και πολλών θαυμαστών του απ’ όλη τη Παλαιστίνη που έσπευδαν να τον ακούσουν, μεταξύ των οποίων και στρατιώτες και Σαδδουκαίοι και Φαρισαίοι τους οποίους όλους στη συνέχεια βάπτιζε στον Ιορδάνη ποταμό. Έτσι δεν άργησε αυτή η δράση του να προκαλέσει και τη προσοχή του Μεγάλου Συνεδρίου των Εβραίων που έστειλε αντιπροσωπεία για να ελέγξει τι συνέβαινε και να μάθει περί αυτού, από την οποία και έλαβε ως απάντηση σχετική προφητική ρήση του Προφήτη Ησαΐα “φωνή βοώντος εν τη ερήμω, ευθύνατε την οδόν Κυρίου” (κατά Ιωάννη)
Στον Ιορδάνη ποταμό πήγε και ο Ιησούς Χριστός και του ζήτησε να βαπτιστεί. Ο Άγιος Ιωάννης κατάλαβε αμέσως ποιον έχει μπροστά του και του είπε πως δεν είναι άξιος ούτε τα λουριά από τα παπούτσια Του να λύσει. Ο Ιησούς τότε του είπε πως έτσι πρέπει να γίνει κι ο Ιωάννης τον βάφτισε στα νερά του Ιορδάνη ποταμού (Ματθαίος 3,13-15. Ιωάννης 1,29-34). Κατόπιν βάπτισε τον Ιησού στον Ιορδάνη ποταμό, βλέποντας το Πνεύμα του Θεού να κατεβαίνει και να έρχεται πάνω Του, και μια φωνή να ακούγεται από τα ουράνια που έλεγε “Αυτός είναι ο Υιός, Αυτός είναι ο εκλεκτός Μου” (Ματθαίος 3,16-17. Μάρκος 1,9-11. Λουκάς 3,21-22).
Μετά από αυτό ο Άγιος δείχνοντας τον Ιησού, λέει ότι Αυτός είναι ο “αμνός του Θεού” που κουβαλάει στους ώμους του τις αμαρτίες όλου του κόσμου. “Ιδέ ο αμνός του Θεού, ο αίρων την αμαρτίαν του κόσμου”. Δύο από τους μαθητές του, μεταξύ των οποίων ήταν και ο Ανδρέας και ο Ιωάννης, αργότερα έγιναν μαθητές του Ιησού (Ιωάννης 1,35-41). Η διακονία του συνεχίστηκε με το βάπτισμα που έκανε στον ποταμό Αινών, κοντά στο Σαλείμ (Ιωάννης 3,23), ελέγχοντας καθέναν που καταπατούσε το νόμο του Θεού. Οι μαθητές του νήστευαν και έκαναν προσευχές (Ματθαίος 9,14. Λουκάς 5,33).
Η Αποτομή του Αγ. Ιωάννη του Προδρόμου
Τα τίμια λόγια του Προδρόμου ενοχλούσαν τις διεφθαρμένες συνειδήσεις των Φαρισαίων και καυτηρίαζε την αλαζονική έπαρση και την ψυχική σκληρότητα. Ακόμη τα λόγια του ενοχλούσαν και τον τετράρχη της Γαλιλαίας και Περαίας Ηρώδη Αντύπα, όταν τον έλεγξε για την παράνομη συμβίωσή του με την σύζυγο του ζώντος αδελφού του Ηρώδη Φιλίππου, την Ηρωδιάδα (Μάρκος 6,18. Λουκάς 3,19).
Ο Ηρώδης παρόλο που τον εκτιμούσε και τον θεωρούσε δίκαιο και άγιο άνθρωπο (Μάρκος 6,20), αναγκάστηκε να τον φυλακίσει (Ματθαίος 14,3. Μάρκος 6,17). Σε κάποια γιορτή των γενεθλίων του, ο Ηρώδης ζήτησε από την κόρη του Σαλώμη να του χορέψει και της υποσχέθηκε με όρκο να της δώσει ότι του ζητήσει. Η Ηρωδιάδα, η μητέρα της, που μισούσε τον Ιωάννη, βρήκε τότε την ευκαιρία που αναζητούσε όπου προέτρεψε τότε την κόρη της να ζητήσει το κεφάλι του προφήτου Ιωάννη μέσα σ’ ένα πινάκιο (πιάτο) (Ματθαίος 14,3-11. Μάρκος 6,17-29). Έτσι ακολούθησε ο αποκεφαλισμός.
Ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος βρήκε μαρτυρικό θάνατο και παρέδωσε τη ψυχή του στον Κύριο. Το σώμα του ενταφιάστηκε από τους μαθητές του (Ματθαίος 14,12. Μάρκος 6,29), ενώ πήγαν να αναγγείλουν το θλιβερό γεγονός στον Ιησού (Ματθαίος 14,12).
Η κεφαλή του μετά από εντολή της Ηρωδιάδας, ενταφιάστηκε κοντά στο ανάκτορο του Ηρώδη στη Μαχαιρούντα, όπου βρέθηκε από δύο μοναχούς που είδαν τον Άγιο στο όνειρό τους. Η κεφαλή του Αγίου Ιωάννη χάθηκε άλλες δύο φορές και όταν βρέθηκε μεταφέρθηκε οριστικά στην Κωνσταντινούπολη.
Ο Ιωάννης ο Πρόδρομος συγκαταλέχθηκε στην χορεία των μεγάλων Αγίων της Εκκλησίας μας και η εκκλησία μας τιμάει τη μνήμη του στις 7 Ιανουαρίου. Αξίζει να σημειωθεί πως στις δεήσεις και στις προσευχές, η εκκλησία αναφέρει πάντα το όνομα του Αγίου μετά την Παναγία και βρίσκεται πάνω από κάθε άλλο Άγιο της Εκκλησίας μας, σύμφωνα με το λόγο του Κυρίου “Αλήθεια σας λέω δεν έχει εγερθεί μεταξύ των γεννημένων από γυναίκες μεγαλύτερος από τον Ιωάννη το Βαπτιστή” (Ματθ. 11,11).
Αναγνωρίζεται ως ό μεγαλύτερος των Προφητών όπως αναφέρεται στο Απολυτίκιο του. Ονομάστηκε Βαπτιστής του λαού και του Χριστού στον Ιορδάνη ποταμό. Υπήρξε Μάρτυρας γιατί αποκεφαλίστηκε επισφραγίζοντας το έργο του με το αίμα του. Υπήρξε μέγας ασκητής τής ερήμου, τρεφόμενος με ακρίδες και μέλι άγριο, σαν να ήταν πουλί. Γι’ αυτό σε πολλές εικόνες τής βυζαντινής αγιογραφίας ο Άγιος εικονίζεται με δυο φτερά φυτρωμένα στους ώμους του και την επιγραφή “το πτηνόν της ερήμου”.
Εικονίζεται στα εικονοστάσια των Ναών (τέμπλο) κατά κανόνα αριστερά του Κυρίου. Η Εκκλησία βγάζει ειδική μερίδα στην Αγία Πρόθεση στο όνομα του. Κάθε Τρίτη είναι υμνολογικά αφιερωμένη στη μνήμη του.
Λαογραφικά στοιχεία
Ο Άγιος Ιωάννης ο “Αποκεφαλιστής” (που αποκεφαλίστηκε, δηλαδή, από τον Ηρώδη) θεωρείται θεράπων Άγιος από το ρίγος του πυρετού τής ελονοσίας. Γι’ αυτό και στην μεν Κρήτη αποκαλείται και Ριγολόγος και αλλού Κρυαδίτης, αλλά και Νηστευτής και Νηστικός για την απόλυτη νηστεία με την οποία τιμάται η μνήμη του. Επίσης, κατά τόπους, ακούγεται και Τιναχτής (στη Νάξο, επειδή σε τινάσσει με ρίγη, αν δεν τηρήσεις τη νηστεία του ή γιατί θεραπεύει το τιναχτικό, δηλαδή τον ελώδη πυρετό), Κυνηγός (στη Θράκη, γιατί γύρω στην εορτή του, 29 Αυγούστου, αρχίζει η κυνηγητική περίοδος ή διότι αυτό ήταν το όνομα του κτήτορός του και Κουτσοκεφάλης.
Στην Κρήτη, πάνω σε ακρωτήριο, πριν μπούμε στον κόλπο του Μεραμπέλου, υπάρχει το εκκλησάκι τού άι Γιάννη του Αφορεσμένου για τα πολλά ναυάγια πού συμβαίνουν στην περιοχή του. Οι κακοήθεις πυρετοί που μαστίζουν- ιδιαίτερα κατά τον μήνα Αύγουστο τον τόπο μας, με τα τρομερά τους ρίγη και τους οξείς παροξυσμούς τους, οφείλονται, κατά την άποψη του ελληνικού λαού, στην ταραχή που αισθάνθηκε κατά το μαρτύριο η κεφαλή του καρατομηθέντος Αγίου. Ο άγιος Ιωάννης έκτοτε, εικονίζεται συνήθως κρατώντας την κεφαλή του.
Στο Ρέθυμνο, ο άγιος Ιωάννης ο Ριγολόγος, στην περιοχή του Πετρέ, θεωρείται ως θεράπων Άγιος της ελονοσίας. Η παράδοση κάνει λόγο ότι το εκκλησάκι του Αϊ- Γιάννη έχει κτιστεί από τα χρόνια που οι Τούρκοι δέσποζαν στην Κρήτη.
Την εικόνα του βρήκε ένας Τούρκος άρρωστος, που η θέρμη του έκαιγε τα σωθικά, όταν άκουσε να βγαίνει από τα σπλάγχνα μιας σπηλιάς, ανάμεσα από τα δένδρα και τους αγριόθαμνους, μια μελωδική, θεία φωνή. Ο Τούρκος έτρεξε στη σπηλιά, αναμέρισε τα χόρτα και τα αγκάθια και βλέπει την εικόνα τού Αϊ- Γιάννη να λάμπει σαν ένα αστέρι. Ένιωσε ότι ήταν η φωνή του Αϊ- Γιάννη που τον προσκαλούσε. Έσκυψε με σεβασμό, πήρε την εικόνα στην αγκαλιά του, κι έταξε στον Άγιο δύο ζώα λάδι, αν τον άφηνε ο πυρετός. Όπως λέγει η παράδοση, ο πυρετός έφυγε και ο Τούρκος, στη συνέχεια, εκτέλεσε το τάμα του. Έκτοτε ο Αϊ- Γιάννης θεωρούνταν στην περιφέρεια ο μόνος γιατρός για την ελονοσία. Το ίδιο και ο άγιος Ιωάννης ο Ριγολόγος, στην Άνω Βιάννο Ηρακλείου, ενώ στα Φάρασα πιστεύεται ότι θεραπεύει τη στείρωση των γυναικών.
Ενδιαφέρον, από λαογραφική άποψη, παρουσιάζει, στο σημείο αυτό, το τελετουργικό που ακολουθούσαν, σε παλαιότερες εποχές, στην Άνω Βιάννο του νομού Ηρακλείου, όσοι ταλαιπωρούνταν από διάφορες ασθένειες και κυρίως από ελονοσία και κατέφευγαν στη χάρη του Αγίου, επιζητούντες το θείο έλεος και τη σωτήρια αντίληψή του. Ο ασθενής με απλή, αγνή και άδολη λαϊκή ψυχή προσκυνούσε ευλαβώς τη χάρη του, άναβε τα καντήλια, θύμιαζε τις άγιες εικόνες και, στη συνέχεια, πλενόταν με το αγίασμα που υπήρχε στο συγκεκριμένο προσκύνημα. Ύστερα έδενε στο μανουάλι μια κλωστή ή το μαντίλι του ή ένα κομμάτι που το έκοβε από τα ρούχα του και έλεγε με πραγματική πίστη τα παρακάτω λόγια:
Έπαε σ’αφήνω, Αϊ- Γιάννη μου, τον πυρετό μου…
Έπαε σ’ αφήνω, Αϊ- Γιάννη μου, το ρίγος μου …
Έπαε σ’ αφήνω, Αϊ- Γιάννη μου, την ανορεξία μου και την αρρώστια μου…
Αμέσως μετά ο ασθενής «έζωνε» εξωτερικά την εκκλησία τρεις φορές με μια κλωστή, προφέροντας, και πάλι, τα ίδια λόγια. Τότε, ο ρακένδυτος και λιπόσαρκος Άγιος- όπως τουλάχιστον μαρτυρείται από τους ίδιους που προσέφευγαν στη θεία χάρη του και επιζητούσαν το έλεός του- συνήθως άκουγε τις εναγώνιες παρακλήσεις τους και τους χάριζε και πάλι την υγεία τους.
Οι γιορτές του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου
Η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο αναφέροντας το όνομά του μετά την Παναγία στις προσευχές και στις δεήσεις.
Στον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο είναι αφιερωμένες έξι ημέρες του χρόνου:
– 7 Ιανουαρίου (Σύναξις Προφήτου Προδρόμου και Βαπτιστού Ιωάννου), η αρχαιότερη εορτή
– 24 Φεβρουαρίου (1η & 2η εύρεση της Τίμιας Κεφαλής του)
– 25 Μαΐου (3η εύρεση της Τίμιας Κεφαλής του)
– 24 Ιουνίου (Γενέθλιον του Τιμίου Προδρόμου και Βαπτιστού Ιωάννου), ορίσθηκε μετά τον καθορισμό των Χριστουγέννων (4ος αιώνας).
– 29 Αυγούστου (Αποτομή της Τίμιας Κεφαλής του), καθορίστηκε ομοίως τον 4ο αιώνα, και
– 23 Σεπτεμβρίου (Η σύλληψή του από την μητέρα του Αγία Ελισάβετ).
Η Σύναξη του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου
Την επομένη ημέρα των Θεοφανίων καθιερώθηκε να εορτάζουμε, τη μνήμη του πανίερου προφήτη Ιωάννη Προδρόμου. Ο Ιωάννης ήταν γιος του ιερέα Ζαχαρία και της Ελισάβετ. Μέχρι τα τριάντα του χρόνια, ζει ασκητική ζωή στην έρημο της Ιουδαίας, αφιερωμένη ολοκληρωτικά στην προσευχή, τη μελέτη και την πνευματική και ηθική τελειοποίηση. Το ρούχο του ήταν από τρίχες καμήλας, στη μέση του είχε δερμάτινη ζώνη και την τροφή του αποτελούσαν ακρίδες και άγριο μέλι.
Με μορφή ηλιοκαμένη, σοβαρός, αξιοπρεπής και δυναμικός, ο Ιωάννης φανέρωνε αμέσως φυσιογνωμία έκτακτη και υπέροχη. Είχε όλα τα προσόντα μεγάλου και επιβλητικού κήρυκα του θείου λόγου. Έτσι, με μεγάλη χάρη κήρυττε τα πλήθη. Κατακεραύνωνε και χτυπούσε σκληρά τη φαρισαϊκή αλαζονική έπαρση, που κάτω από το εξωτερικό ένδυμα της ψευτοαγιότητας έκρυβε τις πιο αηδιαστικές πληγές ψυχικής σκληρότητας και ακαθαρσίας.
Γενικά, η διδασκαλία του συνοψίζεται στη χαρακτηριστική φράση του: “Μετανοείτε· ήγγικε γαρ ή βασιλεία των ουρανών”, προετοιμάζοντας, έτσι, το δρόμο του Κυρίου μας Ιησού Χριστού για το σωτήριο έργο Του. Όταν ο Χριστός άρχισε τη δημόσια δράση του, ο κόσμος άφηνε σιγά-σιγά τον Ιωάννη και ακολουθούσε Αυτόν. Η αντιστροφή αύτη, βέβαια, θα προκαλούσε μεγάλη πίκρα και θα γεννούσε αγκάθια ζήλειας και φθόνου σ’ έναν, εκτός χριστιανικού πνεύματος, διδάσκαλο ή φιλόσοφο. Αντίθετα, στον Ιωάννη προκάλεσε μεγάλη χαρά και ευφροσύνη. Η γιορτή αυτή του Ιωάννου του Προδρόμου, για τον όποιο ο Κύριος είπε ότι κανείς άνθρωπος δε στάθηκε μεγαλύτερος του, καθιερώθηκε τον 5ο μ.Χ. αιώνα.
Επίσης, σήμερα εορτάζουμε και το γεγονός της μεταφοράς στην Κωνσταντινούπολη της τιμίας Χειρός του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου, που έγινε κατά τον ακόλουθο τρόπο: Όταν ο Ευαγγελιστής Λουκάς πήγε στην πόλη Σεβαστή, όπου τάφηκε ο Πρόδρομος, παρέλαβε από τον τάφο του το δεξί του χέρι, το μετέφερε στην Αντιόχεια, όπου χάριτι Θεού επιτελούσε πολλά θαύματα. Από την Αντιόχεια, το Ιερό χέρι, μετακομίστηκε στην Κωνσταντινούπολη το 957, από τον διάκονο Ιώβ.
Εκεί ο φιλόχριστος αυτοκράτορας, αφού την ασπάστηκε με πολύ σεβασμό, την τοποθέτησε στα βασιλικά ανάκτορα. Η σύναξη των πιστών, σε ανάμνηση του γεγονότος της μετακομιδής της τιμίας Χείρας του Προδρόμου στην Κωνσταντινούπολη, ετελείτο στην περιοχή του Φορακίου (ή Σφωρακίου).
Επίσης, σήμερα εορτάζουμε και το Θαύμα του Προδρόμου στη Χίο κατά των Αγαρηνών. Η Εκκλησία μας εορτάζει τη σύναξη του Ιωάννη του Προδρόμου στις 7 Ιανουαρίου.
Η πρώτη και δεύτερη εύρεση της κεφαλής του Αγίου Ιωάννη
Όταν αποκεφαλίσθηκε από τον Ηρώδη ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος, η τιμία κεφαλή αυτού τοποθετήθηκε μέσα σε αγγείο από όστρακο. Η πρώτη εύρεση έγινε στη Μαχαιρούντα, γύρω από το χώρο που ήταν το ανάκτορο του Ηρώδη. Αφού η Ηρωδιάδα πήρε την αποτρόπαια ευχαρίστηση να δει επί πίνακι την αιμόφυρτη κεφαλή του Ιωάννη του Προδρόμου, διέταξε να τη θάψουν σ’ ένα μέρος εκεί κοντά.
Στον τόπο εκείνο έμεινε θαμμένη, ώσπου την ανακάλυψαν δύο μοναχοί από την Ανατολή, στους οποίους επανειλημμένα φάνηκε σε όνειρο ο Πρόδρομος, οι οποίοι είχαν αναχωρήσει για τα Ιεροσόλυμα με σκοπό να προσκυνήσουν το τάφο του Κυρίου, αγγέλλοντας σε αυτούς που βρίσκεται η τιμία κεφαλή του. Κι εκείνοι, αφού την βρήκαν, την είχαν με τιμές. Από αυτούς την παρέλαβε κάποιος κεραμεύς και την μετέφερε στην πόλη των Εμεσηνών.
Όταν όμως πέθανε την κληροδότησε στην αδελφή του. Και από τότε διαδοχικά περιήλθε σε πολλούς, για να καταλήξει στα χέρια κάποιου ιερομονάχου αρειανού που ονομαζόταν Ευστάθιος και εφύλαξε την τιμία κάρα σε σπήλαιο. Από εκεί, μεταφέρθηκε επί Ουάλεντος (364 – 378 μ.Χ.), στο Παντείχιον της Βιθυνίας μέχρι που ο Θεοδόσιος ο Μέγας (379 – 395 μ.Χ.) ανεκόμισε αυτή στο Έβδομο της Κωνσταντινουπόλεως, όπου ανέγειρε μέγα και περικαλλέστατο ναό.
Βεβαίως, περί της ευρέσεως της τιμίας κεφαλής του Προδρόμου υπάρχουν και άλλες αντιφατικές παραδόσεις. Κατ’ άλλη εκδοχή η τιμία κάρα βρέθηκε στην Έμεσα το 458 μ.Χ., επί βασιλείας Λέοντος Α΄ (457 – 474 μ.Χ.), ενώ άλλοι δέχονται ότι αυτή βρέθηκε το 760 μ.Χ. και μεταφέρθηκε στο ναό του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου στην Έμεσα. Από εκεί μετακομίσθηκε στην Κωνσταντινούπολη, επί βασιλείας Μιχαήλ Γ΄ (842 – 867 μ.Χ.) και πατριαρχίας Ιγνατίου.
Περί των ιερών λειψάνων του Τιμίου Προδρόμου βρίσκουμε ειδήσεις και σε διαφόρους χρονογράφους. Ο Ζωναράς αναφέρει ότι το 968 μ.Χ. ο Νικηφόρος Φωκάς βρήκε στην Έδεσσα της Μεσοποταμίας «βόστρυχον τοῦ Βαπτιστοῦ Ἰωάννου αἵματι περφυμένον», που μετακόμισε στην Κωνσταντινούπολη.
Πέντε χρόνια νωρίτερα το μετέφερε στην Κωνσταντινούπολη από τη Βέροια της Συρίας, περί τον Απρίλιο του 963 μ.Χ., μέρος του ιματίου του Τιμίου Προδρόμου. Σύμφωνα με άλλη μαρτυρία ο Νικηφόρος Φωκάς βρήκε στην Κρήτη το ένδυμα του Προφήτη από τρίχες καμήλας. Η Εκκλησία μας εορτάζει την πρώτη και τη δεύτερη εύρεση της κεφαλής του Ιωάννη του Προδρόμου στις 24 Φεβρουαρίου.
Η τρίτη εύρεση της κεφαλής του Αγίου Ιωάννη
Η τιμία κεφαλή του Βαπτιστή Ιωάννη, ενώ ήταν πολλά χρόνια κρυμμένη, φάνηκε μέσα στη γη, όπως διακρίνεται ο χρυσός από τα άλλα κοινά μέταλλα. Όμως, δεν ήταν κλεισμένη μέσα σε ειδική στάμνα όπως πρώτα, αλλά βρισκόταν μέσα σε άργυρό αγγείο και σε τόπο Ιερό.
Η εύρεση αυτή έγινε από κάποιο ιερέα στα Κόμανα της Καππαδοκίας. Από εκεί μετακόμισαν το Ιερό λείψανο στην Κωνσταντινούπολη, όπου η υποδοχή έγινε με μεγάλη επισημότητα. Ο τότε πιστότατος βασιλιάς και ο Πατριάρχης με όλο τον ορθόδοξο λαό, υποδέχθηκαν με πολλή χαρά την τιμία κεφαλή του Προδρόμου.
Έπειτα, με ευλάβεια την προσκύνησαν και την τοποθέτησαν σε τόπο Ιερό. Έτσι, επαληθεύεται ο λόγος του ψαλμωδού Δαυίδ: “Φυλάσσει Κύριος πάντα τα οστά αυτών, εν εξ αυτών ου συντριβήσεται”. Ο Κύριος, δηλαδή, φυλάσσει όλα τα οστά των δικαίων, και ούτε ένα από αυτά δε θα συντριβεί. Η Εκκλησία μας εορτάζει την τρίτη εύρεση της κεφαλής του Ιωάννη του Προδρόμου στις 24 Ιουνίου.
