Η κρίση της ελληνικής οικονομίας τα τελευταία χρόνια ανάγκασε μεγάλο αριθμό Ελλήνων, υψηλών μορφωτικών και επαγγελματικών επιπέδων, να μεταναστεύουν σε αναζήτηση σταθερής εργασίας.
Παράλληλα με την οικονομική ύφεση, στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια σημαντικός παράγοντας για τη διαρροή εγκεφάλων είναι και το καθεστώς ελεύθερης κινητικότητας εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεδομένου ότι η Ελλάδα είναι μέλος της.
Ανατρέχοντας στο παρελθόν, διαπιστώνουμε ότι το φαινόμενο της ελληνικής Διασποράς είναι τόσο παλιό όσο και η ιστορία των Ελλήνων. Αιτίες οικονομικές, πολιτικές, αλλά και άλλες, οδήγησαν από τους αρχαιότατους χρόνους μεγάλους αριθμούς κατοίκων της Ελλάδας σε όλες τις ακτές της Μεσογείου, αλλά και του Εύξεινου Πόντου.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η εθνεγερσία του 1821 οφείλει πάρα πολλά στη συμβολή της ελληνικής Διασποράς, η οποία είχε ιδρύσει στην Οδησσό την «Φιλική Εταιρεία». Παράλληλα οι Έλληνες έμποροι και επιχειρηματίες του εξωτερικού είχαν βοηθήσει οικονομικά την αγωνιζόμενη για την απελευθέρωσή της Ελλάδα.
Όταν μετά από την Εθνεγερσία του 1821 συστάθηκε το σύγχρονο ελληνικό κράτος το 1830, ο πληθυσμός του δεν ξεπερνούσε τις 750.000, ενώ ο Ελληνισμός της αλύτρωτης Ανατολικής Θράκης, της Μικράς Ασίας και του Πόντου, έφθανε τα δύο εκατομμύρια.
Με την Μικρασιατική Καταστροφή του 1922, και την ανταλλαγή πληθυσμών μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας, το μεγαλύτερο μέρος του πανάρχαιου ανατολικού Ελληνισμού ξεριζώθηκε βίαια από τις πατρογονικές του εστίες.
Στα πρώτα δύσκολα χρόνια του νεοσύστατου ελληνικού κράτους, οι Έλληνες της Διασποράς είχαν γίνει οι κύριοι χορηγοί του, και με την οικονομική τους βοήθεια ιδρύθηκαν τα κυριότερα εκπαιδευτικά και πολιτιστικά ιδρύματα, και έγιναν μεγάλα έργα υποδομής.
Από τη δημιουργία του σύγχρονου ελληνικού κράτους το 1830 μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα τα μεγάλα κύματα Ελλήνων μεταναστών κατευθύνονταν κυρίως στις υπερπόντιες χώρες Αμερική και Αυστραλία. Η κύρια κατεύθυνση άλλαξε μετά από τον Δεύτερο Παγκόσμιο προς τις χώρες της Δυτικής Ευρώπης.
Οι Έλληνες του εξωτερικού είναι οργανωμένοι σε συλλόγους (πολιτιστικούς, φιλανθρωπικούς, αθλητικούς), σε ενορίες, σε εθνικοτοπικές οργανώσεις, σε κοινότητες και σε ομοσπονδίες.
Παράλληλα με τη δημιουργία οργανώσεων, οι απόδημοι Έλληνες μερίμνησαν και για τη δημιουργία μέσων επικοινωνίας στην ελληνική γλώσσα, όπως εφημερίδες και περιοδικά, καθώς και ραδιοφωνικά προγράμματα.
Η ελληνική εκπαίδευση στο πλαίσιο των ελληνικών παροικιών δίνει τη δυνατότητα στις νέες γενιές να μάθουν την ελληνική γλώσσα και να εξοικειωθούν με πτυχές του διαχρονικού ελληνικού πολιτισμού.
Θα πρέπει όμως να τονισθεί ότι η εξωελλαδική ομογένεια στις ημέρες μας βρίσκεται σε ένα κρίσιμο στάδιο της μακρόχρονης ιστορίας της, καθότι αναζητά τρόπους επιβίωσης σε αφομοιωτικά περιβάλλοντα.
Για τον λόγο αυτό από τη μια απαιτείται η συνεχής και αγαστή συνεργασία μεταξύ των παροικιακών φορέων και της κατά τόπους Ορθόδοξης Εκκλησίας, ενώ από την άλλη απαραίτητη είναι και η κατά δύναμη συμβολή των εκάστοτε ελληνικών κυβερνήσεων.
Αναφορικά με τη συμβολή από τις ελληνικές κυβερνήσεις, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως ο Ελληνισμός της Διασποράς είναι ένας σημαντικός παράγοντας για τη δημιουργία ευνοϊκής πολιτικής για τα κατά καιρούς συμφέροντα της Ελλάδας από τις κυβερνήσεις των χωρών στις οποίες διαβιεί.
